ZİYA GÖKALP ve TÜRKLEŞMEK

Bugün, Türkiye'de bilimsel sosyolojinin ve Türk milliyetçiliğinin ilk kurucusu olarak anılan Ziya Gökalp'ın doğumu ilk Anayasa denemesinin başlangıç yılına rastlar. 23 Mart 1876 yılında devrin hem kültür, hem de isyan merkezi sayılan Diyarbakır'da doğmuştur. Aile uzantısı devrin seçkin, kültürlü kişileriyle doludur. Büyük dedesi Hacı Ali Ağa halk kültürü ile yetişmiş bir kişidir. Onun oğlu Abdullah Efendi tüccardı. Bunun yanında orduya yaptığı yararlılıklardan dolayı tımarla ödüllendirilmişti. Onun oğlu Hacı Hüseyin Sâbir Efendi ise devrine göre iyi öğrenim görmüş, medrese eğitiminden sonra kadılık ve müftülük görevlerinde bulunmuştur. Ziya Gökalp'ın dedesi olan Mustafa Sıtkı Efendi ise fikir ve san'at adamıydı. Amcası Hacı Hasip Efendi Ceza Mahkemesi Başkanlığına kadar yükselmişti. Babası Mehmet Tevfik Efendiye gelince Diyarbakır'ın ünlü kişileri arasında yer alıyordu. Yüksek derecede memurluklarda bulunmuş, gazete yazarlığı yapmıştı. Demokratik, ileriye açık düşünüşü ve insan psikolojisini iyi bilmesiyle Gökalp'ın düşünce yaşamında ilk, öğretmeni olmuştur.