You are here

Home » Content

DIVANU LUGATI'T TÜRK'E GORE XI. ASIRDA TURK EVİ

TURKISH HOUSE IN 11th CENTURY ACCORDING TO THE DİVANÜ LUGATİ'T TÜRK

Journal Name:

  • The Journal of Academic Social Science Studies

Publication Year:

  • 2012
DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/jasss_46

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
Turkish have possessed the features of being nomadic and settled for centuries. In other words, while it is possible to find Turkish who have fulfilled the necessities of being settled in one place, in another place, at the same period of time, it is possible to find Turkish who are showing the features of nomadic tribes. In all the dialects of Turkish 'ev' (çadır); 'home' (tent), which is the basic symbol of family, and 'evlenmek' (to marry) are used. A popular encyclopedic dictionary of the great Turkish linguist and thinker Kâşgarlı Mahmud's Divanü Lugati't Türk, mirror of the Turkish world of the 11th century, includes rich information not only about the Turkish language and literature but also its history and geography, culture and ethnography. When we look at the Divanü Lugati't Türk its possible to find so much data's about the Turkish social life. The life style and understanding life of societies can be seen on languages of societies. Divanü Lugati't Türk, as every subject, consists of valuable information on houses of Turkish peoples in 11th century. As a result this article, investigates the Turkish house of a farmer objects mentioned in Divanü Lugati't Türk. This study made by general scanning model. Thus, by studying the elements presented in the Divanü Lugati't Türk, a new window been opened to the Turkish house the 11th century.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Türklerin asırlar boyunca göçebeliği ve yerleşikliği bir arada sürdürdükleri görülmektedir. Başka bir deyişle; bir bölgede yerleşik yaşamın gereklerini yerine getirmiş Türkler olduğu gibi, aynı anda, başka bir bölgede göçebe yaşam tarzını sürdüren Türklere rastlamak mümkündür. Türk lehçelerinin hepsinde ailenin temel sembolü olan 'ev' (çadır) ve evliliği ifade eden kelime olarak 'evlenmek' fiili kullanılmaktadır. Büyük Türk dilcisi ve düşünürü Kâşgarlı Mahmud'un ansiklopedik mahiyet taşıyan ve âdeta XI. asır Türk dünyasının aynası olan Divanü Lugati't Türk adlı eseri, Türk dili ve edebiyatının, Türk tarih ve coğrafyasının yanı sıra, Türk kültürünün ve etnografyasının da en eski ve temel kaynaklarındandır. Divanü Lugati't Türk'e bu nazarla bakıldığında onda Türk sosyal hayatının her alanına ait verileri bulmak mümkündür. Toplumların yaşam biçimleri, dünyayı algılayışları o toplumun dilinde de kendini gösterir. Divanü Lugati't Türk, her alanda olduğu gibi, Türk topluluklarının XI. asırdaki evleri açısından da önemli bilgiler içermektedir. Sonuç olarak bu makale, Divanü Lugati't Türk'te geçen bir çiftçiye ait Türk evi ile ilgili terimleri incelemektedir. Bu çalışma genel tarama modelinde yapılmıştır. Böylece, Divanü Lugati't Türk'ün sunduğu malzemeden hareketle XI. asır Türk evine yeni bir pencere açılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-divanu-lugatit-turke-gore-xi.asirda-turk-evi.pdf
  • 1
15-48
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKKOYUNLU Ziyat, "Dîvânü Lûgâti't-Türk'te 'Tuzgu", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9, s. 47-52, Güz 2008.
ARAT Reşid Rahmeti, "Türkçede Cihet Mefhûmu ve Bunun ile İlgili Tâbirler", İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 14, s. 1-24, 1965.
ATALAY Besim, Et-Tuhfetu'z-Zekiyye Fi'l- Lugati't-Türkiyye, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 1945.
AYDEMİR Adem, "Ötüken ve Ötüken Adı Üzerine", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi,
Sayı:187, s. 197-222, 2010.
AYDIN Erhan, "Baybalık Kentinin Yeri, Yapılış Tarihi ve Amacı Üzerine Değerlendirmeler", Turkish Studies, Cilt 3/4, s. 156-168, Yaz 2008.
AZİZOV Anar, "Türk Konut Mimarisi İle Anıtsal Mimari Arasındaki Tasarım İlişkileri", Masrop, Sayı: 3, s. 1-15, Nisan 2008.
BANG W.-(ARAT)
Reşid Rahmeti, "Türlü Cehennemler Üzerine Uygurca Parçalar", İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 4, s. 251-263, 1934.
BARTHOLD,V.V.
, Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, (Haz. İsmail Aka-Kâzım Yaşar Kopraman), TTK Yayınları, Ankara 2006.
BAYRAKTAR Fatma Sibel, "Komşu Sözcüğü Üzerine", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı: 2, s. 129-138, 2002.
CAFEROĞLU Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, (EUTS), Enderun Kitabevi Yayınları,
İstanbul 1993.
CLAUSON Sır Gerard, "Eski Türdkçe Üzerine Üç Not", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 19-37, 1966-1967.
CLAUSON Sır Gerard, An Etymological Dictionary of Prethirteenth Century Turkish, Oxford University Press, Oxford 1972.
CLAUSON Sır Gerard, "Türkçede Sekizinci Yüzyıldan Önce Kullanılan Ekler", (Çev. Uluhan Özalan), Dil Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı: 1, 185-196, Güz 2007.
ÇAĞATAY Saadet, "Türkçe Dinî Tâbirler", Necati Lugal Armağanı, s. 191-198, TTK Yayınları, Ankara 1968.
ÇETİN Engin, "Eski Türkçedeki İnsan Yapımı Nesne Adlarında Ödünçlemeler Üzerine", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 13, Sayı: 1, s. 193¬210, 2004.
DEMİRTAŞ Ahmet, "Türkiye Türkçesinde Mensubiyet Bildiren ' -gil' ki Üzerine", Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9, s. 70-77, Bahar 2006.
DİLAÇAR Agop, "Kaşgarlı Mahmut'un Kişiliği", Türk Dili Dergisi, (Divanü Lûgati't Türk Özel Sayısı), s. 20-23, 1972.
EBERHARD Wolfram, Çin'in Şimal Komşuları, (Çev. N. Uluğtuğ), TTK Yayınları, Ankara
1996.
EKER Süer, "Divanü Lugâti't-Türk ve İran Dillerinden Kopyalar Üzerine
I"
, International Journal of Central Asian Studies, Cilt 13, s. 233-283, 2009.
ERCİLASUN Ahmet Bican, "Bir Kişi Yangılsar Oğuşı Bodunı Bişikine Tegi Kıdmaz Ermiş İbaresi Üzerine", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 83-89, 1993-1995.
EREN Hasan, "Etimoloji Araştırmaları", İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 9, s.
95-96, 1951.
EREN Hasan, "Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğüne Katkılar", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 1-15, 1978-1979.
EREN Hasan, "Türklerde Ekinciliğin Gelişmesine Katkılar", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, Cilt 8, Sayı: 1, s. 1-28, 1979.
EREN Hasan, "Sırça Köşkte Başlangıç", Türk Dili Dergisi, Sayı: 442, s. 188-207, 1988.
ERGİN Muharrem, Orhun Abideleri, Ötüken Yayınları, İstanbul 2005.
ERGİN Muharrem, Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-Faksimile), 6. bs., TDK Yayınları,
Ankara 2008.
ERSOY Feyzi, "+gil Eki Üzerine", Dil Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı: 1, s. 21-29, Güz
2007.
ESEN Minara Aliyeva, "Rus Dilindeki Türkçe Kelimeler Üzerine Bir Tasnif Denemesi", Turkish Studies, Cilt 3/7, s. 364-382, Sonbahar 2008.
ESİN Emel, "Orduğ-Başlangıçtan Selçuklulara Kadar Türk Hakan Şehri", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 10, s. 135-215, 1968.
ESİN Emel, "Muyanlık", Malazgirt Armağanı, s. 75-102, TTK Yayınları, Ankara 1972. ESİN Emel, Türk Kültür Tarihi, İç Asya'daki Erken Safhalar, TTK Yayınları, Ankara
1985.
GABAİN A. Von, Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), TDK. Yayınları, Ankara
2007.
GÖKALP Ziya, Türk Töresi, (Haz. H. Dizdaroğlu), Devlet Kitapları, İstanbul 1976. GÖKDAĞ Bilgehan A., "Kençekler ve Kençekçe", Dil Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı: 1,
s. 97-108, Güz 2007.
45
Adem
AYDEMİR
" 1 •
GÖKER Müge, "Türklerde Oturma Elemanlarının Tarihsel Gelişim Süreci", Zeitschrift für
die Welt der Türken, Cilt 1, Sayı: 1, s. 163-169, 2009.
GÜL Bülent, "ak- 'ekmek' ve Türevleri Üzerine", International Journal of Central Asian Studies, Cilt 13, s. 291-316, 2009.
GÜL Bülent, "tarz- Fiili ve Türevleri Üzerine", Bilig/ Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi,
Sayı:
61
, s. 99-120, Bahar 2012.
GÜLENSOY Tuncer, "Moğolca ve Türkçede Yaşayan Benzer Sözler Üzerine", Turkish Studies, Cilt 6/1, s. 1-21, Kış 2011.
GÜLSEVİN Gürer, "Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kıpçakça Denilen Unsurlar Üzerine II: (ç > ş Değişmesi)", Turkish Studies, Cilt 3/3, s. 378-387, İlkbahar 2008.
GÜNER Galip, "Divânü Lugâti't-Türk'te Kençekler ve Bazı Kençekçe Kelimeler Üzerine Düşünceler", Bilig/ Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 48, s. 75-90, Kış
2009.
GÜNER Galip, "Sukıngu 'Banyo' Kelimesinin Etimolojisi Üzerine Yeni Görüşler", Turkish Studies, Cilt 7/2, s. 577-582, İlkbahar 2012.
İBN FAZLAN, İbn Fazlan Seyahatnâmesi, (Haz. Ramazan Şeşen), Bedir Yayınları, İstanbul
1995.
İLHAN Nadir, "Yanılsar ... Bişükine Tegi Kıdmaz Ermiş", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı: 2, s. 121-128, 2004.
İNAN Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Cilt I-II, TTK Yayınları, Ankara 1998.
KARAMAN Erdal, "Rusça'daki Türkçe Ödünçlemeler", Turkish Studies, Cilt 4/3, s. 1375¬1392, İlkbahar 2009.
KARAŞLAR M. Selda, "Divânu Lugâti't-Türk'teki Oğuzca Eşya Adlarına Bir Bakış", Turkish Studies, Cilt 5/1, s. 508-524, Kış 2010.
KARATAYEV Olcobay K., "Kırgızların-Oğuzların (Türkmenlerin) Tarihi ve Etnik Bağları", (Çev. Mustafa Kalkan), Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 5, s.
199-207, 2003.
KARAYEV Ömürkul, "Kırgızların Ortaya Çıkışı 'Kırgız' Terimi Hakkında", (Çev. Mehmet Kıldıroğlu), Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, s. 201 -217, 2001.
KÂŞGARLI MAHMUD, Divanü Lûgat-it-Türk, (Çev. Besim Atalay), TDK Yayınları, 5. bsk., Ankara 2006.
KÖSE Abdullah, "Türkiye'de Geleneksel Kırsal Konut Planlarında Göçebe Türk Kültürü İzleri", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı: 2, s.
158-191, 2005.
KUMARTAŞLIOĞLU Satı, "Tahtacılarda Bir Göç Töreni: Ocak Ayırma", Hacettepe
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 14, s. 211-224, Bahar 2011.
MANSUROĞLU Mecdud, "Türkçede ' -gu' Ekinin Fonksiyonları", İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 10, s. 341-348, 1953.
Divanü Lugati 't Türk'e Göre XI. Asırda Türk Evi
46
MORI Masao, "Sîcı ve Sşü-Chıh", Ankara Üniversitesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 10, s. 117-123, 1968.
ÖGEL Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Kömen Yayınları, Ankara 1979.
ÖGEL Bahaeddin, İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 1984.
ÖGEL Bahaeddin, Türk Mitolojisi, Cilt I, TTK Yayınları, Ankara 1998. ÖGEL Bahaeddin, Türk Mitolojisi, Cilt II, TTK Yayınları, Ankara 2002.
ÖLMEZ Mehmet, "Eski Türkçe Etimolojiler I", Türk Dilleri Araştırmaları, Seri: XII, s. 189¬198, 2002.
ÖZÇAM Çimen, "Ocağına İncir Dikmek' Deyimi Üzerine", Turkish Studies, Cilt 4/8, s.
1946-1953, Sonbahar 2009.
ÖZÇAMCA Salih, "Türklerin Göçebeliği Hakkında Birkaç Not", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 7, s. 177-183, Güz 2007.
ÖZERDİM Muhadderen, "Uygurlar Devrinde Turfan-Karahoco Şehrinde Evler", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı: 3/4, s. 97-123,
1958.
PRİTSAK Omeljan, "Mahmud Kâşgarî Kimdir?", (Çev. Hasan Eren), İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 10, s. 243-246, 1953.
SAĞOL Gülden, "Türklerde Evliliğin Algılanışı 'Evlenmek' Karşılığı Kullanılan Kelimelerden Hareketle Uygurlardan Osmanlıya", Şinasi Tekin Anısına, s. 661-684, Simurg Yayınları, İstanbul 2005.
SARIYEV Berdi, "Türklerin Eski Aile Yapısına Temel Sembolleri Açısından Bir Bakış", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9, s. 487-498, Güz
2009.
SERTKAYA Osman Fikri, "Divânü Lügati't-Türk'te Geçen Her Kelime Türkçe Kökenli midir? veya Kâşgarlı Mahmut'un Divânü Lügati't-Türk'ünde Yabancı Dillerden Kelimeler", Dil Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5, s. 9-38, Güz 2009.
SÜMER Faruk, Eski Türklerde Şehircilik, TTK Yayınları Ankara 1993.
ŞAHİN G. Selcan Sağlık, "Türk Dilinde Yön Gösteren Karşıtlıklar: Aşağı: Yukarı Sözcükleri", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı: 3, s. 18-32, Eylül 2009.
ŞEN Serkan, "Türkçenin 'Banyo' Karşılığında Bilinen İlk Sözcüğü: Sukıngu", Bilig/ Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 34, s. 83-90, Yaz 2005.
ŞEN Serken, "Eski Türklerde Maden İşçiliğine Bir Bakış", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı: 3, s. 162-172, Eylül 2008.
TARAMA SÖZLÜĞÜ, Cilt I-VI, TDK Yayınları, Ankara muhtelif.
TAVKUL Ufuk, "Codex Cumanicus ve Karaçay-Malkar Türkçesi", Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 15, s. 45-81, Bahar 2003.
TEKİN Şinasi, Uygurca Metinler II, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara 1976.
TEKİN Talât, "Türkçe 'ş' Çuvaşça 's' ve Moğolca 'ç", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 71-75, 1988.
47
Adem
AYDEMİR
TEKİN Talât, Orhun Yazıtları, TDK Yayınları, Ankara 2010.
TERES Ersin, "Divânu Lugâti't-Türk'te Yağma Boyu ve Yağma Diyalektine Ait Kayıtlar", İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 18, s. 221 -233, 2008-a.
TERES Ersin, "Ertüt ~ Belek Sözcükleri Üzerine", Turkish Studies, Cilt 3/1, s. 367-370, Kış
2008-b.
TUNA Osman Nedim, "Osmanlıcada Moğolca Ödünç Kelimeler I", İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt 17, s. 209-250, 1972.
TÜRK Vahit, "Ocak Sözü ve Ailesi", Gazi Üniversitesi Gazi Türkiyat Dergisi, Sayı: 5, s. 251-258, Güz 2009.
TÜRKDOĞAN Orhan, "Anadolu'nun Etnik Yapısı, Dünü ve Bugünü", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 112, s. 9-29, Nisan 1996.
ULUOCAK Mustafa-BAŞTÜRK Şükrü, vd., "Bursa Yerli Ağızlarında ç > ş Değişimine Dair Bazı Gözlemler", Turkish Studies, Cilt 5/1, s. 616-624, Kış 2010.
USEEV Nurdin,"Talasta Yeni Bulunan Eski Türk Yazıtı", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 41, s. 17-24, 2009.
USMANOVA Shoira, "Altay Dillerindeki Bazı Ev Gereç Adları Üzerine", (Çev. Galip Güner), İlmi Araştırmalar Dergisi, Sayı: 25, s. 97-103, Bahar 2008.
UYGUR Erdoğan, "Azerbaycan Âşık Edebiyatında Bir Şiir Türüne Adını Veren 'Geraylı/ Keraylı' Kelimesinin Kökeni Üzerine Bir Araştırma", Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt. 12, Sayı: 1, s. 129-132, Mart 2004.
ÜŞENMEZ Emek, "Karahanlı Eserlerindeki Söz Varlığı Hakkında", Sakarya Üniversitesi Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt 3, Sayı: 1, s. 247-253, 2008-a.
ÜŞENMEZ Emek, "Tün Sözü Üzerine", Turkish Studies, Cilt 3/1, s. 399-404, Kış 2008-b.
YENİ TARAMA SÖZLÜĞÜ, (Düzenleyen: Cem Dilçin), TDK Yayınları 503, Ankara 1983.
YILDIRIM Nilüfer, "Türk Halklarının Destan Yaratılarında Üç Dünya", Turkish Studies, Cilt 6/3, s. 1951-1965, Yaz 2011.
YILDIRIM Talip, "Dîvânü Lügâti't-Türk'te Geçen Mimarlıkla İlgili Adlar", Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı: 2, s. 23-41, 2011.
YILDIRIM Talip-ÇİFCİ Musa, "Dîvânü Lugâti't-Türk'te Yer Alan Alet-Eşya Adları", Turkish Studies, Cilt 7/2, s. 1229-1249, İlkbahar 2012.
YILDIZ Naciye, "Somut ve Soyut Kültürel Miras: Bozüy", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı: 2, s. 7-30, Haziran 2007.
YILDIZ Naciye, "Sibirya Türklerinin Mitoloji ve İnançlarında Kötü Ruhlar", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı: 4, s. 84-93, Aralık 2008.
YILMAZ Anıl, "Baba mı, Balbal mı Yoksa 'bezdi mi?", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı: 4, s. 206-214, Aralık 2005.
Divanü Lugati 't Türk'e Göre XI. Asırda Türk Evi 48
YILMAZ Anıl-TELCİ Cahit, "Türk Kültür Terminolojisinde 'Göç' Kavramı Üzerine", Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, Sayı: 2, s. 14-33, Haziran 2010.
YUDAHİN K.K., Kırgız Sözlüğü, (Çev. A. Taymas), Cilt I, TDK Yayınları, Ankara 1998. YUSUF HAS HACİB, Kutadgu Bilig, (Haz. Reşid Rahmeti Arat), Kabalcı Yayınları, İstanbul
2006.
YÜKSEKKAYA G. S., "Yörgek > Yörek Kelimesi Üzerine", Altaıstıcs and Turkology, (A. Rona-Taş Armağanı), Sayı: 4, s. 48-56, 2011.
ZAHİDOĞLU Vahit, "Kitab-ı Dede Korkut'taki Bazı Kelimeler Üzerine", Atatürk
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 16, s. 1 -11, 2001.
ZEREN Mehmet, "bediz' Kelimesinin Runik Yazıtlardaki Yorumu", İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, Sayı: 38, s. 151-157, 2003

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com