You are here

II. GAZİ GİRAY HAN’IN (BİN DEVLET GİRAY HAN) LEH KRALI III. ZİGMUNT’A YAZDIĞI ŞUBAT 1592 TARİHLİ BİTİK

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.12787/KARAM915
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
The diplomatic correspondences which were performed with foreign states hold a significant place within the document corpus from Crimean Khanate that reaches today. Moreover, these diplomatic correspondences which can be considered as the main significant source related to political, social and cultural situation of Crimean Khanate provide us important imformation about the official written language of Khanate. As it is known, Crimean Khanate is a state sustaining the state tradition of Golden Horde in terms of politics, culture, diplomatics which ruled in the north of the Black Sea. Furthermore, after being connected to Ottoman Empire, the dominancy of Ottoman influence in the diplomatic correspondences of Khanate can be observed. Especially this influence demonstrates itself more clearly in the correspondences that were performed with Ottoman sultans. The official letter that is discused in this article was sent in 1592 by Gazi Giray Khan the Second to the king of the Polish-Lithuanian Commonwealth and it is of primary importance due to its differences in terms of stylistics within the official correspondences of Crimian Khanate. This letter as the other bitiks sent to foreign states differentiates itself from the general correspondences carried out with the Ottomans in terms of language and style. In the present study, it will be touched on linguistic and stylistic features of the correspondences by emphasizing the bitik’s content importance in Crimean Khanate.
Abstract (Original Language): 
Kırım Hanlığından günümüze ulaşan belge külliyatı içinde yabancı devletlerle yapılmış diplomatik yazışmalar büyük bir yer tutar. Kırım Hanlığının siyasi, sosyal ve kültürel durumu ile ilgili önemli kaynak belgeler olan bu diplomatik yazışmalar, aynı zamanda Hanlığın resmî yazı dili hakkında da bize önemli bilgiler sunar. Bilindiği gibi Kırım Hanlığı, siyasi, kültürel ve diplomatik açıdan Altın Orda Hanlığı geleneğini sürdüren, Karadeniz’in kuzeyinde hüküm sürmüş bir devlettir. Bununla birlikte Osmanlı Devletine bağlandıktan sonra, hanlığın resmî yazışmalarında Osmanlı etkisi baskın bir şekilde görülür. Özellikle Osmanlı sultanlarıyla yapılan yazışmalarda bu etki daha açık kendini gösterir. Bu makalede ele alınan 1592 tarihli II. Gazi Giray Han’ın Lehistan- Litvanya kralına gönderdiği resmi mektup ise Kırım Hanlığının resmî yazışmalarındaki üslup farklılığını göstermesi bakımından dikkate değerdir. Mektup, yabancı devletlere gönderilen diğer bitikler gibi Osmanlı ile yapılan yazışmalardan dil ve üslup açısından ayrılmaktadır. Çalışmamızda mektubun içerik olarak Kırım tarihi içindeki yeri ve önemi vurgulanarak belgenin dil ve üslup özelliklerine değinilecektir.
99
117

REFERENCES

References: 

BİLGE Mustafa L. (1989). “Akkirman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,
c.2: 269-270, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
CLAUSON Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-
Century Turkish, Oxford (ED).
DERİN-PAŞAOĞLU Derya (2014). “Altın Orda ve Kırım Sahasında Bozkır
Aristokrasisinin Güçlü Temsilcileri: Emir Rektemür ve Şirin Mirzalar”,
Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi,
XXXIII (56): 147-190.
DOERFER Gerard (1963-75), Türkische und mongolische Elemente im
Neupersischen, I-IV, Wiesbaden (TMEN).
DTC: bk. NADELYAYEV vd. (1969).
ED: bk. CLAUSON (1972).
ERCİLASUN Ahmet B. - Ziyat Akkoyunlu (2014). Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu
Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları (MK).
G. II. Gazi Giray Han’ın 1592 tarihli bitiği
GRøNBECH Kaare (1942). Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex
zu Codex Cumanicus, Kopenhad: Einar Munksgaard.
HÜLAGÜ M. Metin (2004). “Kırım Hanlığının Kuruluşu ve Türk-Rus İlişkilerindeki
Yeri (1441-1783)”, Uluslararası Türkoloji Sempozyumu, TİKA
(Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı), 31 Mayıs-4 Haziran,
Simferepol, Ukrayna, Kırım.
İNALCIK Halil (1944). “Yeni Vesikalara Göre Kırım Hanlığının Osmanlı Tâbiliğine
Girmesi Ve Ahidname Meselesi”, Belleten, VIII (30): 185-229, Ankara:
Türk Tarih Kurumu Basımevi.
----- (2001). “Kalgay”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.24: 259,
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
----- (2008). “Karadeniz’de Kazaklar Ve Rusya: İstanbul Boğazı Tehlikede”,
Çanakkale Savaşları Tarihi, I: 59-64, İstanbul: Değişim Yayınları.
KAFALI Mustafa (1976). Altın Orda Hanlığının Kuruluş ve Yükseliş Devirleri,
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası.
KURAT Akdes Nimet (1972). IV-XVIII. yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki
Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
----- (2011). Türkiye Ve İdil Boyu (1569 Astarhan Seferi, Ten-İdil Kanalı ve
XVI-XVII. yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri), Ankara: Türk Tarih Kurumu
Basımevi.
----- (2014). Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih
Kurumu.
KÜÇÜKAŞÇI Mustafa Sabri (2010). “Şehzade”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi, c.38: 478-480, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
LESSING Ferdinand D. (1960). Mongolian-English Dictionary, Berkeley and
Los Angeles: University of California Press.
MK: Divânu Lugâtit-Türk, bk. ERCİLASUN (2014).
II. Gazi Giray Han’ın Leh Kralı III. Zigmunt’a Şubat 1592 Tarihli Bitiği
117
NADELYAYEV vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar', Leningrad (DTC).
ÖZTÜRK Yücel (2002). “Kırım Hanlığı”, Türkler, VIII: 480-513, Ankara: Yeni
Türkiye Yayınları.
ÖZYETGİN A. Melek (1996). Altın Ordu, Kırım Ve Kazan Sahasına Ait Yarlık
Ve Bitiklerin Dil Ve Üslûp İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
----- (2005). Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, İstanbul:
Ötüken Neşriyat.
----- (2010). “Altın Orda-Kırım Resmî Yazışma Geleneğine Dair, 1524 Tarihli
Saadet Girey Han Tarhanlık Yarlığı”, Studies in Turkic Philology, Festschrift
in honour of the 80th birthday of Proffesor Geng Shimin, Edited
by Zhang Dingjing and Abdurishid Yakup: 387-407, Beijing: China
Minzu University Press.
ÖZYETGİN, A. Melek - İlyas Kamalov (2009). Velyaminov Zernov, Kırım
Yurtına Ve Ol Taraflarga Dair Bolgan Yarlıglar ve Hatlar, Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yayınları.
REDHOUSE James William (1856). An English And Turkish Dictionary,
London.
TMEN: bk. DOERFER (1963-1975).
TOPAKTAŞ Hacer (2014). “Osmanlı-Lehistan-Kırım Üçgeninde Diplomasi:
Şah Mirza’nın Varşova Temsilciği (1746-1747)”, Bilig, Kış (68): 243-
266.
TUNA Osman Nedim (1976). “Osmanlıcada Moğolca Kelimeler”, Türkiyat
Mecmuası, XVIII: 209-250.
VÁSÁRY István (1987). Az Arany Horda Kancellárıáya, Keleti Értekezések 3.
Budapest: Körösi Csoma Társaság.
----- (2014). “Kırım Hanlığı Ve Büyük Orda (XV-XVI. yüzyıl) Hâkimiyet Uğruna
Mücadele (tr. Serkan Acar), Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIX (1):
327-340.
WAWRZYNIAK Krysztof (2003). Ottoman-Polish Diplomatic Relations in the
Sixteent Century, Bilkent University, The Institue of Economics and
Social Sciences, Ankara (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com