You are here

TERCAN KAZÂSI (1591-1642)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.12787/KARAM1069

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
Tercan located in Upper Euphrates Part of Eastern Anatolia Region, fell under the rule of Ottoman Empire in the period of Selim I. Tercan which is one of the townships amenable to paşa sanjak of Erzurum Province (Beylerbeylik) was divided into two boroughs as Tercan-ı Ulya and Tercan-ı Süfla after 1535. Population of Tercan township increased after being involved in rule of Ottoman, but this situation was reversed since late XVI. Century. Avârız registers of 1642 revealed the decrease in the population of the township. In the study, administrative structure and population of the township was examined according to cadastral record books of 1591-92 and avârız registers of 1642. Detailed information about pass and communication villages in the township was also given.
Abstract (Original Language): 
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Tercan, I. Selim döneminde Osmanlı hâkimiyetine dâhil olmuştur. 1535’ten sonra Erzurum Beylerbeyliği’nin paşa sancağına tabi kazâlardan biri olan Tercan; Tercan-ı Ulyâ ve Tercan-ı Süflâ adlı iki nahiyeye ayrılmıştır. Osmanlı idaresine katıldıktan sonra Tercan Kazâsı’nın nüfusu artmış ancak XVI. yüzyılın sonlarından itibaren bu durum tersi bir hal almıştır. 1642 tarihli avârız defteri kazâ nüfusundaki azalmayı ortaya koymaktadır. Bu çalışmada 1591-92 tarihli tahrir defteri ile 1642 tarihli avarız defterine göre kazânın idari yapısı ve nüfusu incelenmiştir. Ayrıca kazâdaki derbend ve menzil köyleri hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir.
153
175

REFERENCES

References: 

1. Arşiv Vesikaları
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)-İstanbul
Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d)
1145, 5152.
Tahrir Defterleri (TT.d)
60, 387, 468, 966.
Tapu Kadastro Genel Müd. Tapu Arşivi Daire Başk. (TKGM.TADB)-Ankara
Tapu-Tahrir Defterleri (TT.d)
40.
2. Kaynak Eserler
Celâl-zâde Mustafa (1997), Selim-nâme, Haz: Ahmet Uğur, Mustafa Çuhadar,
İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Ebu Bekr-i Tihrani (2001), Kitab-ı Diyarbekriyye, Çev: Mürsel Öztürk, Ankara:
Kültür Bakanlığı Yayınları.
Evliya Çelebi (1999), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, II, (Haz. Z.Kurşun-
S.A.Kahraman-Y.Dağlı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kâtib Çelebi (2009), Kitâb-ı Cihânnümâ, I, Haz: Fikret Sarıcaoğlu, Ankara:
Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Nasuhü’s-Silahî Matrakçı (2014), Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan
Süleyman Han, 2. Baskı (Haz. Hüseyin G. Yurdaydın), Ankara: Türk Tarih
Kurumu Yayınları.
3. Araştırma, İnceleme Eserleri
AYDIN Dündar (1998), Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme
Devri 1535-1566), Ankara: Türk Tarih Kurum Yayınları.
BARKAN Ömer Lütfi (2001), “Avarız”, İA, II: 13-19.
Selçuk Demir – İbrahim Etem Çakır
170
BAŞAR Fahameddin (1997), Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717-1730), Ankara:
Türk Tarih Kurum Yayınları.
BAYKARA Tuncer (2015), Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun
İdari Taksimatı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
BULUT Hüseyin (2012), “1643 Tarihli Avarız Defterine Göre Erzincan Şehri’nin
Mahalleleri”, History Studies, Prof.Dr. Enver Konukçu Armağanı,
Nisan 2012: 21-30.
CEYLAN Alpaslan (2008), Doğu Anadolu Araştırmaları Erzurum-Erzincan-
Kars-Iğdır (1998-2008), Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.
ÇAKIR İbrahim Etem (2009), “1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı”,
The Journal of International Social Research, II/8: 109-122.
ÇAKIR İbrahim Etem-Selçuk Demir (2014), “XVII. Yüzyılın Ortalarına Doğru
Kelkid Kazâsı”, Karadeniz Araştırmaları-Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve
Anadolu İncelemeleri Dergisi, 41: 160-179.
DEMİR Alpaslan (2012), “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Koğans
Kazâsı”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 505-529.
DEMİRCİ Süleyman- C. Ebru Saygı (2011), “XVII. Yüzyıl Ortalarına Doğru
Erzincan Kazâsında İskân ve Toplumsal Yapı”, CIEPO-Uluslararası Osmanlı
Öncesi ve Osmanlı Tarihi Araştırmaları 6. Ara Dönem Bildirileri Kitabı
(Uşak / 14-16 Nisan 2011), I, İzmir: 486-510.
EMECEN Feridun (1982), “Kayacık Kazâsının Avarız Defteri”, Tarih Enstitüsü
Dergisi, XII, 1981-1982: 159-170.
GÜÇER Lütfi (1964), XVI-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububat
Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi
İktisat Fakültesi Yayınları.
GÜL Abdulkadir (2009), “1642–1643 Tarihli Avârız Defterlerine Göre Erzincan
Şehri”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fak. Dergisi, XI/1: 123-141.
GÜL Abdulkadir (2011), “Osmanlı Döneminde Erzincan Kazâsında Ulaşım
ve Haberleşme”, History Studies, III/1: 113-129.
GÜL Abdulkadir (2011), Bir Tarihi Coğrafya İncelemesi (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e
Erzincan Kazası), Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
GÜL Abdulkadir (2013), “Erzincan Kazasının Yerleşme Özellikleri (XVI-XX
Yüzyıllar Arası)”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
VI/1: 57-94.
GÜL Muammer (2005), Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Moğol Hakimiyeti,
İstanbul: Yeditepe Yayınları.
İNALCIK Halil (1980), “Military and Fiscal Transformation in the Ottoman
Empire, 1600-1700” Archivum Ottomanicum, VI: 283-337.
İNBAŞI Mehmet (2001), “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Erzurum Şehri”,
Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, IV: 9-32.
İNBAŞI Mehmet (2007), “Bayburd Sancağı (1642 Tarihli Avârız Defterine
Göre)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bil. Enstitüsü Dergisi, X/2: 89-117.
İNBAŞI Mehmet (2008), Osmanlı İdaresinde Tortum Sancağı (1549-1650),
İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Tercan Kazası (1591-1642)
171
İNBAŞI Mehmet (2009), “Erzincan Kazâsı (1642 Tarihli Avârız Defterine
Göre)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,
41: 189-214.
İNBAŞI Mehmet-İbrahim Etem Çakır-Selçuk Demir (2014), 1642 Tarihli
Erzurum Eyâleti Mufassal Avârız Defteri I, Ankara: Türk Tarih Kurumu
Yayınları.
İNBAŞI Mehmet (2015), “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Kemah Kazâsı”,
XVI. Türk Tarih Kongresi 20-24 Eylül 2010 Ankara Kongreye Sunulan
Bildiriler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: IV-2: 739-759.
İSLAMOĞLU Huricihan (2010), Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü,
İstanbul: İletişim Yayınları.
KILIÇ Ümit (2009), “Erzurum’da Cafer Efendi Vakfı”, Atatürk Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 41: 173-187.
KONUKÇU Enver (1998), “Tercan Tarihi”, Cumhuriyetin 75. Yılında Tercan,
Ankara: 25-214.
KUL Eyüp (2010), 1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Şirân Kazâsı ve Köyleri,
Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44:
271-289.
KUNT İ. Metin (1978), Sancaktan Eyâlete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası
ve İl İdaresi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
KURT Yılmaz (1991), “Adana Sancağında Kişi Adları", DTCF Tarih Araştırmaları
Dergisi, XV/26: 169-252.
KURT Yılmaz (1996), “Osmanlı Tahrir Defterlerinin Onomastik Değerlendirilmesindee
Uygulanacak Metod”, Osmanlı Araştırmaları, XVI: 45-59.
MEHMEDOV (KARAMANLI) Hüsamettin (1997) “H. 989/1581 Tarihli Defter-
i Menâsib-i Vilâyet-i Erzurum”, Osmanlı Araştırmaları, XVII: 99-
117.
MERÇİL Erdoğan (2000), Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yayınları.
MİROĞLU İsmet (1975), XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, İstanbul: Anadolu
Yakası Bayburt Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları.
MİROĞLU İsmet (1990), Kemah Sancağı ve Erzincan Kazâsı (1520-1566),
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
OKCU Naci-Hasan Akdağ (2000), Salname-i Vilayet-i Erzurum (1287/1870-
1288/1871-1289/1872-1290/1873): Erzurum İl Yıllığı, Erzurum: Atatürk
Üniversitesi Yayınları.
ORHONLU Cengiz (1990), Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilâtı,
İstanbul: Eren Yayınları.
Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VII-Karahisar-ı Şarkî Sancağı Mufassal
Avârız Defteri (1642-1643 Tarihli), (Haz. Mehmet Öz-Fatma Acun),
2008, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ÖZEL Oktay (1999), “17. Yüzyıl Osmanlı Demografi ve İskân Tarihi İçin
Önemli Bir Kaynak: Mufassal Avarız Defteri”, XII. Türk Tarihi Kongresi
Selçuk Demir – İbrahim Etem Çakır
172
(Ankara, 12–16 Eylül 1994), Kongreye Sunulan Bildiriler III, Ankara:
Türk Tarih Kurumu Yayınları: 735-743.
SAHİLLİOĞLU Halil (1991), “Avârız”, DİA, IV: 108-109.
ŞEKER Dursun Ali (2003), “Mama Hatun”, DİA, XVII: 548.
SÜMER Faruk (1992), Karakoyunlular (Başlangıçtan Cihan-Şah’a Kadar),
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
SÜMER Faruk (1998), Selçuklular Devrinde Doğu Anadolu’da Türk Beylikleri,
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
SÜMER Faruk (1999), Safevî Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu
Türklerinin Rolü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ŞAHİN, Tahir Erdoğan (1985), Anadolu’nun Tarihi Akışı İçerisinde (Siyasi,
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Açıdan) Erzincan Tarihi, I-II, Erzincan:
Erdav Kitabevi.
TAESCHNER Franz (2010), Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı, I-II,
(Çev. Nilüfer Epçeli), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
TANSEL Selâhattin (1969), Yavuz Sultan Selim, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
Yayınları.
TUNCEL Harun (2000), “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, X/2: 23-34.
TUNCER Orhan Cezmi (2007), Anadolu Kervan Yolları, Ankara.
TURAN Osman (1999), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Boğaziçi
Yayınları.
TURAN Osman (2007), İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler,
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
TURAN Osman (1998), Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul:
Ötüken Yayınları.
UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı (2003), Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu
Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ÜNAL Mehmet Ali (1999), “1646 (1056) Tarihli Harput Kazâsı Avârız Defteri”,
Osmanlı Devri Üzerine Makaleler-Araştırmalar, Isparta: 119-169.
YAZICI Hakkı (1998), “Tercan Coğrafya”, Cumhuriyetin 75. Yılında Tercan,
Ankara: 265-310.
YEDIYILDIZ Bahaeddin-Mehmet Öz-Ünal Üstün (2002), Ordu Yöresi
Tarihinin Kaynakları III-387 Numaralı Defter-i Karaman ve
Rum’un Canik Livası’na Ait Bölümü (1520), Ankara: Türk Tarih
Kurumu Yayınları.
YEDIYILDIZ Bahaeddin (1985), Ordu Kazâsı Sosyal Tarihi (1455-
1613), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YETKIN Suut Kemal (1956), “Mama Hatun Türbesi”, Ankara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, I: 75-92.
YÜCEL Yaşar (1971), “XIV-XV. Yüzyıllar Türkiye Tarihi hakkında Araştırmalar
I Mutahharten ve Erzincan Emirliği”, Belleten, XXXV (137-140):
665-719.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com