You are here

KAYSERİ’NİN CUMHURİYET DÖNEMİNDEKİ İLK KENT DÜZENLEMESİ: 1933 ÇAYLAK PLANI

THE FIRST URBAN ARRANGEMENT OF KAYSERİ IN THE REPUBLICAN PERIOD: ÇAYLAK PLAN 1933

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
10.4305
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In the Early Republican Period, as it can be seen in the Kayseri example, central and local governments developed an urban plan and its implementation for Anatolian cities with traditional structure, as part of a transformation project that usually introduced a rigid geometric pattern. Although some development practice had been achieved by municipalities and lieutenant-governorship (Mutasarrıflık) even before the Republican Period, they are known to be very limited. These limited development implementations were made without planning and by decision of the administrators and governing bodies. In this period, some big state investments such as Ankara-Kayseri railway, Kayseri-Ulukışla railway, the inauguration of a plane factory and the renown Sümerbank textile factory were established in Kayseri. However, in those years, Kayseri’s urban pattern was criticized for having a city image which was completely challenging to this economic development, awaiting to be salvaged from its ruined view. The central Government fulfilled the expectation for a plan, assigning the task to Nazmi Toker as governor in 1932. Within nine months of his duty, the municipality was placed under the responsibility of the governor just like İstanbul and Ankara. Nazmi Toker, who became the only authority in the city, initiated the first development plan and practice in Kayseri during the four years of his governorship. The sources usually assert that the earliest plan of Kayseri was made in 1945. When approved plan of 1945 is taken into account with its structural configuration and effects on urban order that was prepared by Gustav Oelsner and Kemal Ahmet Aru, this assessment seems reasonably correct. However, when the earliest documents are inspected and analyzed, they bring out different outcomes. According to this investigation, the first Received: 02.01.2012, Final Text: 30.03.2012 Keywords: modernization; urban planning; urban history; Kayseri. KAYSERİ 1933 ÇAYLAK PLANI METU JFA 2012/2 87 development movement was started in 1933. Nazmi Toker, who was both the governor and the mayor initiated this development movement between 1932-1936. In this regard, Toker ordered preparation of Kayseri city plan in 1933, which was designed by Burhanettin Çaylak and stayed in effect until 1945. This plan consisted of a 1/8000 scaled concept-project (master plan) that was completed in 1933; a 1/2000 scaled final project (or the application plan) and their corresponding reports. Information about this plan can be gathered from published books “Erciyes Kayseri’si ve Tarihine Bir Bakış/ Kayseri of Erciyes and Its History” that written by Kemalettin Karamete in 1934 and through several columns in the Kayseri newspaper, which mention about the Çaylak Plan. Nevertheless, in the following years this plan was overviewed and did not appear in sources that mentioned about Kayseri urban planning history. From archival studies Çaylak Plan and its paraphrase reports are found; and in addition, Çaylak Plan’s official correspondences are obtained, which are publicized here for the first time. In this study, primarily the urban condition of Kayseri before 1933 is analyzed, following the quality of urban decisions in the Çaylak Plan, which gave shape mainly to the urban formation. Thus, not only a certain period of the city of Kayseri (1933-45), but also its dynamics of formation are explained. Consequently, the paper aims to contribute to both the city planning history of Kayseri and the Turkish urban planning history all through the 1930s.
Abstract (Original Language): 
Son yıllarda Anadolu kentlerine ilişkin çalışmaların sayısı giderek artmaktadır. Bu çalışmalar, Anadolu kent tarihine yeni bilgi ve belgeler kazandırmaktadır. Geçmişten devralınan veriler, kentin gelecekte izleyeceği biçimleniş sürecinin de etkenleri arasındadır. Bu nedenle kentlerin eski imar planları, kentin geçmişten günümüze biçimleniş sürecinin aydınlatılmasında önemli bir yer tutar. Cumhuriyet Dönemi’nde modernleşme adına, merkezi ve yerel yönetimlerin imar planları ve imar uygulamalarıyla, geleneksel dokusunu katı geometrik dokuya dönüştürdükleri kentlerden birisi de Kayseri’dir. Cumhuriyet Dönemi öncesinde Kayseri’de mutasarrıflık ve belediye eliyle birtakım sınırlı imar uygulamaları gerçekleştirildiği bilinmektedir. Kent için bir plan hazırlanmaksızın yapılan bu dar kapsamlı uygulamalar, doğrudan yöneticilerin istenciyle yaşama geçirilmiştir. Pek çok yayında Kayseri’nin kent planlama tarihinin başlangıcı 1945 yılı olarak gösterilir. Alman Mimar-Şehir Plancısı Ord. Prof. Dr. Gustav Oelsner ve Doçent Kemal Ahmet Aru’nun birlikte yapmış oldukları 1945 onaylı kent planının yapısal kurgusu ve kent biçimlenişine etkisi düşünüldüğünde, bu değerlendirmenin doğru olduğu sanılır. Oysa önceki belgeler incelendiğinde, daha farklı sonuçlara ulaşılmaktadır. Kayseri’de planlı ilk imar hareketi 1933 yılında başlatılmıştır. 1932-1936 yılları arasında valilik ve belediye başkanlığı görevlerinde bulunan Nazmi Toker, bu imar hareketini gerçekleştirmiştir. Toker bu amaçla 1933 yılında Kayseri kent planını hazırlatmıştır. 1945 yılına kadar uygulamada kalan bu plan, İmar Mühendisi Burhanettin Çaylak tarafından tasarlanmıştır. Bu plan, yapımı 1933 yılında tamamlanan 1/8000 ölçekli avan proje ile yapımı 1935 yılında tamamlanan 1/2000 ölçekli kesin projeden ve bu projelerin raporlarından oluşmaktadır. Kemalettin Karamete’nin 1934 yılında yayımladığı “Erciyes Kayseri’si ve Tarihine Bir Bakış” adlı kitabında ve yine o döneme ilişkin Kayseri Gazetesi’nde yer alan bazı köşe yazılarında Çaylak Planı’nın adı geçmektedir. Ancak sonraki yıllarda Kayseri şehircilik tarihi üzerine hazırlanan çalışmalarda, bu planın göz ardı edildiği anlaşılmaktadır. Yapılan arşiv araştırmaları sırasında Çaylak Planı ve plan açıklama raporları bulunmuştur. Bu belgelerin yanı sıra Çaylak Planı’yla ilgili olarak Ankara-Kayseri arasında gerçekleşen resmi yazışmalara da ulaşılmıştır. Dönemin gazete yazılarına göre imar kararlarının uygulanması başlangıçta olumlu karşılanırken ilerleyen süreçte, bu olumlu bakış açısı değişmiş ve plan eleştiriye uğramıştır. Bu makalede öncelikle Kayseri kentinin 1933 yılı öncesi durumu ele alınmış, sonrasında kentin biçimlenişine büyük ölçüde yön veren Çaylak Planı kararlarının niteliği ve uygulanabilme boyutu irdelenmiştir. Böylece, kentin biçimlenişinde yalnızca karanlıkta kalan noktalar değil, aynı zamanda bunun nedenleri de açıklığa kavuşturulmuştur.
FULL TEXT (PDF): 
63-87

REFERENCES

References: 

AHMET NAZİF, (1987) Mir’at-ı Kayseriyye veya Kayseri Tarihi, Çev. M.
Palamutoğlu, Kayseri İl Özel İdaresi Müdürlüğü, Kayseri.
AKTÜRE, S. (1978) 19. Yüzyılın Sonunda Anadolu Kenti Mekânsal Yapı
Çözümlemesi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
ATAY, Ç. (1998) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İzmir Planları, Yaşar Eğitim ve
Kültür Vakfı, İzmir.
BAUER, A. J. (2001) Goods, Power, History: Latin America’s Material Culture,
Cambridge University Press, Cambridge.
BEYOĞLU, S. (1998) 1914-1922 Yıllarında Kayseri’de Yaşanan Bazı
Sıkıntılar, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (16-17
Nisan 1998), Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayın No:
3, Kayseri.
CENGİZKAN, A. (2004) Ankara’nın İlk Planı:1924-1925 Lörcher Planı, Ankara
Enstitüsü Vakfı ve Arkadaş Yayınevi, Ankara.
ÇALIŞKAN N. (1995) Kuruluşundan Günümüze Kayseri Belediyesi, Kayseri
Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kayseri.
ÇELEBİ, E. (2006) Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Haz.
S. Ali Kahraman ve Y. Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, 3. Cilt, 1. kitap,
İstanbul.
ÇELİK, Z. (1996) 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti-Değişen İstanbul, Çev. S.
Deringil, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
DİE (TÜİK) 1927-1935-1940-1945-1950 Kayseri Şehir Merkezi Nüfusu.
ERAVŞAR O. (2000) Seyahatnamelerde Kayseri, Kayseri Ticaret Odası
Yayınları, Kayseri.
GABRİEL, A. (1931) Monumental Turcs d Anatolia (Kayseri-Niğde), C.I, Paris.
GÜLER, A. (1996) XX. Yüzyıl Başlarında Askeri ve Stratejik Dengeler İçinde
Türkiye’de ki Gayr-i Müslimler, Ankara.
İMAMOĞLU, V. (2006) Geleneksel Kayseri Evleri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi
Yayınları, Kayseri.
İMAMOĞLU, V. (1996) 20. Yüzyılın İlk Yarısında Kayseri Kenti: Fiziki
Çevre ve Yaşam, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (11-12
Nisan 1996), Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayın No:
1, Kayseri.
KARAKAYA, N. (2006) Fotoğraflarda Kayseri 1880-2006, Kocasinan
Belediyesi, Kayseri.
KARS, Z. (1993) Milli Mücadelede Kayseri, Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara.
KESKİNOK, Ç. (2010) Urban Planning Experience of Turkey in the 1930s,
METU Journal of the Faculty of Architecture, v: 27, n: 2; 173-88.
Kayseri Gazetesi, 16 Eylül 1939, 17 Şubat 1944.
QUATAERT, D. (2006) Tanzimat Döneminde Ekonominin Temel Prensipleri,
Çev: Fatma Acun, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Ed.
Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Ankara.
SEYFİ EKREM (2 Şubat 1932) Oktorvadan mal kaçırmak.., Kayseri Gazetesi.
TANKUT, G. (1993) Bir Başkentin İmarı, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
TANÖR, B. (2005) Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları,
İstanbul.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 10 Haziran 1933.
TEKELİ, İ. (1996) 19. Yüzyılda İstanbul Metropol Alanının Dönüşümü,
Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, Ed. P. Dumont ve F.
Georgeon, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
TCBCA-Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi- (1933) Kayseri İmar Planına Ait
Rapor ve Şehrin Krokisi, Tarih: 7/11/1933, Dosya: 836, Fon Kodu:
30..10.0.0 Yer No: 81.533..6.
YACOBI, H., SHECHTER, R. (2005) Rethinking cities in the Middle East:
Political economy, planning, and the lived space, The Journal of
Architecture, 10 (5), November; 499-515.
YERASİMOS, S. (1996) Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine, Modernleşme
Sürecinde Osmanlı Kentleri, Ed. P. Dumontve F. Georgeon, Tarih Vakfı
Yayınları, İstanbul.
YAMAN, F. Kayseri Fotoğrafları Arşivi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com