You are here

Home » Content

14 TEMMUZ 1958 IRAK DARBESİNİN TÜRK İÇ POLİTİKASINA YANSIMALARI

REFLECTIONS OF THE COUP D’ETAT OF 14 JULY 1958 IN IRAQ TO THE TURKISH INTERNAL POLITICS

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2017
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12293

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In the summer of 1958, the Democrat Party (DP) government made the word of “coup” a topical matter and made it a primary reason of its polemics with the political parties. The leaders of the opposition criticized the government with being apprehensive while the government was urging that the alarm bells were ringing louder. Continuing debates between the leaders of the government and main opposition reached the public opinion via the press and the Turkish people curiously followed the process. At the beginning, counter criticisms had a very strong tone but later this tone was reduced. However, any single compromise between two leaders on the main themes of the debates could not be reached. One of the main elements of democracy is, of course, political parties. Government of a country is determined by votes of people in elections. However, there occasionally occurred some undemocratic interventions in Turkey, like many other countries in the world. From time to time some claims concerning a possible intervention were also expressed. The debate in 1958 was an example of such claims. The mentioned matter was reflected in a different manner in Ulus, the official publication of Republican People’s Party, and in Zafer, the official publication of DP. In this study, the discussions on a possible coup in 1958 were evaluated according to news in the Turkish press, especially the newspapers of Ulus and Zafer.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
1958 yazında Demokrat Parti iktidarı, “darbe” kelimesini aktüel bir mesele haline getirmiş ve onu, kendisiyle muhalefet partileri arasındaki polemiklerin başlıca nedeni olarak görmüştür. Muhalefetin ileri gelen sesleri, bu konuda, iktidarı bir tür evhama ve kuruntuya kapılmış göstermeye çalışırken; iktidar kanadı ise alarm zillerinin gittikçe artan bir şiddetle çalmaya devam ettiğini söylemiştir. İktidar partisi lideriyle ana muhalefet partisi lideri arasında süren tartışma, basın vasıtasıyla kamuoyuna intikal etmiş ve Türk milleti bu süreci büyük bir ilgi ile takip etmiştir. Başlangıçta oldukça sert bir karakter gösteren karşılıklı eleştiriler bir süre sonra yumuşamıştır. Buna karşın iki lider arasındaki tartışmanın ana temalarını oluşturan konular üzerinde en ufak bir fikir birliğine varılamamıştır. Demokrasilerin en vazgeçilmez unsurlarından biri şüphesiz siyasi partilerdir. Ülkenin yönetimi, seçimler yoluyla halkın iradesiyle şekillenir. Ancak dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de bazı dönemlerde demokrasi harici müdahale dönemleri yaşanmıştır. Bazı dönemlerde ise bu tür müdahale söylemleri ayyuka çıkmıştır. 1958 yılında da böyle bir tartışma vuku bulmuştur. Söz konusu mesele, Cumhuriyet Halk Partisi’nin resmi yayın organı olan Ulus gazetesi ve Demokrat Parti’nin resmi yayın organı Zafer gazetesine farklı biçimlerde yansımıştır. Başta Ulus ve Zafer gazeteleri olmak üzere Türk basınında yayımlanan haberler referans alınarak 1958 Türkiye’sindeki darbe söylentileri kapsamlı olarak bu makalede irdelenmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-14-temmuz-1958-irak-darbesinin-turk-ic-politikasina-yansimalari.pdf
  • 31
41
60
  • Turkish

REFERENCES

References: 

1. Süreli Yayınlar
a. Gazeteler
ABD İle İngiltere, Irak’a Müdahale İstemiyor, (1958,20 Temmuz), Vatan, s.1,5.
Anlaşılması Lazım Gelen Nokta!, (1958,7 Ağustos), Zafer, s.1.
Atatürk’ün Öğüdünü Gömemezsiniz!, (1958,23 Mayıs), Ulus, s.1.
Bağdat Paktı, Kıbrıs Tezimizi Savunuyor, (1958,6 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,5.
Başbakan Dün Isparta’da, İnönü Sivas’ta Konuştular, (1958,17 Ekim), Cumhuriyet, s.1,5.
Başbakan Gene Yanlış Yoldadır, (1958 (b),9 Eylül), Ulus, s.1,3.
Başbakan, İsmet İnönü’ye Dün de Şiddetle Hücum Etti, (1958,24 Eylül), Cumhuriyet, s.1,5.
Başbakan, Muhalefeti Dün De İtham Etti, (1958,15 Ekim), Cumhuriyet, s.1,3.
Başbakan: ‘İnönü Hesap Verecek Bir Fanidir’ dedi, (1958,16 Ekim), Akşam, s.1,
Başbakanın Nutkuna Barutçunun Cevabı, (1958,9 Eylül), Cumhuriyet, s.1,5.
Başvekil Adnan Menderes’in İnönü’ye Verdiği Cevap, (1958,24 Eylül), Zafer, s.1,4.
Başvekil Adnan Menderes’in Manisa’da Yaptığı Konuşma, (1958,13 Ekim), Zafer, s.1,4.
Başvekil Dört Yerde Konuştu, (1958,14 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Başvekil İzmir’de CHP’ye Hücum Etti, (1958,21 Eylül), Milliyet, s.1,5.
Başvekil Sert Konuştu, (1958,7 Eylül), Milliyet, s.1,5.
Başvekilin İnönü’ye “Dur!” İhtarı, (1958,16 Ekim), Zafer, s.1,4.
Bir Demeç Veren Zorlu Dedi Ki: Gerekirse Orta Doğuya Gönüllü Göndeririz, (1958 (b),22
Temmuz), Ulus, s.1,6.
BMM’te Konuşamayan Muhalefet İçini Döktü, (1958,28 Temmuz), Akşam, s.1,5.
Bölükbaşı İhtilal Konusunda Konuştu, (1958,11 Ağustos), Akşam, s.1,5.
Bugüne Kadar Harcanan Altınla Vatan Kalkınırdı, (1958,13 Ekim), Akşam, s.1,5.
CHP Irak İle Dostane Münasebetleri İstiyor, (1958,27 Temmuz), Vatan, s.1,5.
CHP İhtikara Ait Kararnameyi de Beğenmedi, (1955, 13 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,7.
CHP İktidarla Sert Mücadeleye Başlıyor, (1958, 5 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,5.
CHP Kongrelerinde Dün İktidara Sert Hücumlar Yapıldı, (1958, 23 Haziran), Cumhuriyet, s.1,5.
CHP Liderleri Hakiki Hürriyet Düşmanıdır!, (1958,17 Ekim), Zafer, s.1,4.
CHP Meclisi Beklenen Tebliğini Yayınladı, DP Derhal Cevap Verdi, (1958,17 Eylül), Akşam, s.1,5.
CHP Meclisi Dün Bir Tebliğ Neşretti, (1958, 4 Haziran), Cumhuriyet, s.1,5.
14 Temmuz 1958 Irak Darbesinin Türk İç Politikasına Yansımaları 57
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/31
CHP Meclisi Dün Görüşmelerini Bitirerek Bir Bildiri Yayınladı, (1958,17 Eylül), Ulus, s.1,3.
CHP Tebliği Bugün Neşredilecek, (1958,16 Ağustos), Akşam, s.1,5.
CHP Tebliği Yayınlandı, (1958,17 Eylül), Milliyet, s.1,5.
CHP Tebliği, DP Grubu İhtarının Ne Kadar Yerinde Olduğunu İspat Etmiştir, (1958,18 Ağustos),
Zafer, s.1.
CHP, Meclisi Yeniden Toplantıya Çağırıyor, (1958,28 Temmuz), Vatan, s.1,5.
CHP, Sert DP Tebliğine Sert Cevap Verdi, (1958,17 Ağustos), Milliyet, s.1,5.
CHP, Sindirilemez ve Milletin Sinesinden Asla Sökülemez, (1958,17 Ağustos), Ulus, s.1,5.
CMP Büyük Kongresi Dün Ankara’da Başladı, (1958, 20 Kasım), Cumhuriyet, s.1,5.
CMP İle Köylü Partisi Birleşti, (1958,17 Ekim), Akşam, s.1,5.
CMP Kongresinde Son Zamlar Tenkit Edildi, (1958, 22 Kasım), Cumhuriyet, s.1,5.
CMP: Hiçbir İktidar Sehpaların Himayesinde Yaşayamaz, (1958,8 Eylül), Akşam, s.1,5.
Cumhurbaşkanı ve Başbakan Amerikan Büyük Elçisiyle Görüştü, (1958 (a),22 Temmuz), Ulus,
s.1,6.
D.P. Mebuslarının İktisadi Vaziyetimiz İçin Acı Tenkitleri, (1955, 19 Ocak), Cumhuriyet, s.1.
Demokrasiye Paydos Demeye, D. Parti Genel Başkanının Gücü Yetmeyecektir, (1958,23 Eylül),
Ulus, s.1,3.
Demokrat Parti Meclis Grubunun Neşrettiği Tebliğ: Millet Huzurunda CHP’ye İhtar!, (1958,12
Ağustos), Zafer, s.1,4.
Demokratik Rejimi İstemeyen Kaba Kuvvet Sahipleri Şimdiden Manen Yenilmiştir, (1958,13 Ekim),
Ulus, s.1,3.
Devrimci Genç!..., (1958,19 Mayıs), Ulus, s.1.
Dışişleri Bakanı Çekilmelidir, (1958,4 Ağustos), Ulus, s.1,3.
Dokuz Subaydan Sekizi Beraat Etti, (1958, 26 Kasım), Milliyet, s.1,5.
Dokuz Subayın Davası Başladı, (1958, 27 Mayıs), Milliyet, s.1,3.
DP Başkanının Halkın Çektikleriyle Teması Ve İlgisi Tamamen Kaybolmuştur, (1958,15 Ekim),
Ulus, s.1,3.
DP Hürriyetlerin Yerine Yasaklar Koymuştur, (1958,22 Eylül), Ulus, s.1,3.
DP İzmir İl Kongresinde Konuşan Adnan Menderes’in CHP Liderine İhtarı, (1958,22 Eylül), Zafer,
s.1,4.
DP, CHP’ye –Son İhtarını – Verdi, (1958,12 Ağustos), Milliyet, s.1,5.
DP’nin Muhalefet İçin Tebliği Yayınlandı, (1958,12 Ağustos), Cumhuriyet, s.1,5.
DP’nin Son Tebliğine CHP Dün Şiddetli Bir Cevap Verdi, (1958,17 Ağustos), Cumhuriyet, s.1,5.
Dün Irak’ta Kanlı Bir Hükümet Darbesi Yapıldı, (1958,15 Temmuz), Hakimiyet, s.1.
Dün Menderes Denizli’de, İnönü Anakara’da Konu, (1958,25 Eylül), Akşam, s.1,5.
Dünkü D.P. Kongrelerinde Yapılan Tenkitler, (1955, 30 Mayıs), Cumhuriyet, s.1,6.
Fevkalade Toplantı Münakaşalı Geçti, (1958,22 Ağustos), Milliyet, s.1,5.
Gülek Dün İktidarı Şiddetle Tenkit Etti, (1958,4 Ağustos), Cumhuriyet, s.1,3.
Gülek, CHP Karamürsel Kongresi’nde Konuşma Yaptı, (1958,9 Ağustos), Ulus, s.1,3.
Gülek, İstanbul’da Dün Bir Basın Toplantısı Yaptı, (1958,19 Eylül), Ulus, s.1,3.
Güven ve Ümitler CHP’ye Çevrilmiştir, (1958 (a),9 Eylül), Ulus, s.1,6.
58 Onur ÇELEBİ
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/31
Halk Partisi Meclisi Dün Bir Tebliğ Neşretti, (1958,17 Eylül), Cumhuriyet, s.1,5.
Hariciye Vekili F.R. Zorlu Dedi Ki: Bağdat Paktı Faaliyete Devam Edecektir, (1958,18 Temmuz),
Zafer, s.1,4.
Hey Atatürkçü CHP Hey!, (1958,24 Mayıs), Zafer, s.1.
Hudut Birliklerimize Dün ‘Hazır Ol’ Emri Verildi, (1958,19 Temmuz), Akşam, s.1,5.
Hükümet, CHP’ye Dün Cevap Verdi, (1958,18 Ağustos), Milliyet, s.1,5.
Hür. P. Muhalefetin Birleşmesini İstiyor, (1958,6 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Hür. P. ve CMP Teklifi Reddetti, (1958,22 Eylül), Milliyet, s.1,5.
Hürriyet Partisi Bir Tebliğ Yayınlayarak İktisadi Durumu Tenkit Etti, (1958, 8 Temmuz), Milliyet,
s.1,5.
Hürriyet Partisi, CHP’ye İltihak Etti, (1958,25 Kasım), Milliyet, s.1,5.
Irak’ta Askeri Bir Hükümet Darbesi Yapıldı, (1958,15 Temmuz), Akşam, s.1.
Irak’ta Darbe-i Hükümet: Kral Faysal Tevkif Edildi, (1958,15 Temmuz), Ankara Telgraf, s.1,3.
Irak’ta Dün Bir Hükümet Darbesi Yapıldı, (1958,15 Temmuz), Demokrat, s.1,3.
Irak’ta Dün Darbei Hükümet Yapıldı, (1958,15 Temmuz), Ayyıldız, s.1.
Irak’ta Dün Sabah Kanlı Bir Hükümet Darbesi Vukubuldu, (1958,15 Temmuz), Vatandaş, s.1.
Irak’ta Dün Sabaha Karşı İhtilal Çıktı, (1958,15 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,5.
Irak’ta Hükümete Karşı Vuku Bulan Hareket, (1958,15 Temmuz), Zafer, s.1.
Irak’ta Hükümete Karşı Vukubulan Askeri İhtilal, (1958,15 Temmuz), Doğruyol, s.1.
Irak’ta İhtilal Oldu, Cumhuriyet İlan Edildi, (1958,15 Temmuz), Hürriyet, s.1.
Irak’ta Kanlı Bir İhtilal Yapıldı, (1958,15 Temmuz), Bugün, s.1,4.
Irak’ta Saltanat ve Hükümet Yıkıldı, Cumhuriyet İlan Olundu , (1958,15 Temmuz), Ulus, s.1,4.
Irak’taki Değişiklik Bomba Tesiri Yaptı, (1958,15 Temmuz), Vatan, s.1,5.
İç Politikada Hava Gerginleşti, (1958,8 Eylül), Milliyet, s.1,5.
İç Tüzük Tadilatı Kabul Edildi, (1957, 28 Aralık), Milliyet, s.1,3.
İhtikâr Yapanlar Ağır Surette Cezalandırılacak, (1955, 9 Temmuz), Milliyet, s.1,7.
İhtiras Politikası!, (1958,5 Ağustos), Zafer, s.1.
İnönü “Dert Pahalılık” Dedi, (1958, 9 Mayıs), Milliyet, s.1,5.
İnönü Dün Çok Sert Bir Konuşma Yaptı, (1958, 10 Mayıs), Milliyet, s.1,3.
İnönü Meclisin Toplantısına Taraftar Olduğunu Açıkladı, (1958,21Temmuz), Akşam, s.1,5.
İnönü, ‘İdealistler, Hukuk Nizamını Kurmaya Muvaffak Olacaklardır’ Dedi, (1958,17 Ekim), Ulus,
s.1,3.
İnönü, Başbakan’a Cevap Verdi, (1958,10 Eylül), Ulus, s.1,6.
İnönü, Başbakan’a Cevap Verdi, (1958,8 Eylül), Ulus, s.1,3.
İnönü, Başbakanın Nutkuna Cevap Verdi, (1958 (a),8 Eylül), Cumhuriyet, s.1,5.
İnönü, Dün Basın Toplantısı Yaparak İç ve Dış Olaylara Temas Etti, (1958,8 Ağustos), Ulus, s.1,3.
İnönü, İç Politikayı Ön Planda Düşünüyor, (1958,8 Ağustos), Akşam, s.1,5.
İnönü, İhtilal Tahrikçiliğini Bugünkü Politikasına Mesned Yaptığını Son Beyanatıyla Teyit Etmiştir,
(1958,9 Eylül), Zafer, s.1.
İnönü: ‘Tehdit Yoluna Sapmak Yanlıştır’ Dedi, (1958,10 Eylül), Cumhuriyet, s.1,3.
14 Temmuz 1958 Irak Darbesinin Türk İç Politikasına Yansımaları 59
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/31
İnönü’nün Birlik Konusunda Demeci, (1958,10 Ekim), Ulus, s.1,3.
İnönü’nün İç ve Dış İşlere Dair Görüşü, (1958, 7 Temmuz), Milliyet, s.1,5. Hürriyet Partisi Dün Bir
Tebliğ Neşretti, (1958, 8 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,5.
İnönü’nün İç ve Dış Siyasete Dair Demeci, (1958, 7 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,5.
İnönü’nün Orta Doğu Olaylarıyla İlgili Demeci, (1958,21 Temmuz), Ulus, s.1,5.
İstanbul’da 9 Subay Tevkif Edildi, (1958, 17 Ocak), Cumhuriyet, s.1,5.
Kanun Dışında Hareket Edenler Elbette Hesap Vereceklerdir, (1958,25 Eylül), Ulus, s.1,3.
Kasım Gülek’in Basın Toplantısı, (1955, 13 Temmuz), Milliyet, s.1,7.
Kubalı Bakanlık Emrine Alındı, (1958, 2 Şubat), Cumhuriyet, s.1.
Kubalı Derslerine Salı Günü Başlıyor, (1958, 11 Nisan), Cumhuriyet, s.1,5.
Kubalı Vekalet Emrine Alındı, (1958, 2 Şubat), Milliyet, s.1.
Liderler Arasında Düello Sertleşti, (1958,17 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Meclis 21 Ağustos İçin Toplantıya Çağırıldı, (1958,14 Ağustos), Akşam, s.1,5.
Meclis Dün İç Tüzük Tadilatını Kabul Etti, (1957, 28 Aralık), Cumhuriyet, s.1,5.
Meclis Hadiseli Geçen Bir Oturum Yaptı, (1958,27 Temmuz), Akşam, s.1,5.
Meclis İç Tüzüğü Kanun Değildir! , (1958, 2 Ocak), Cumhuriyet, s.1,5.
Meclisin Olağanüstü Toplantısı 9 Saat Sürdü, (1958,22 Ağustos), Akşam, s.1,5.
Meclisin Toplantısı Gece Yarısı Sona Erdi, (1958,22 Ağustos), Cumhuriyet, s.1,5.
Menderes Balıkesir’de Muhalefete Hücum Etti, (1958,7 Eylül), Akşam, s.1,5.
Menderes İle İnönü’nün Karşılıklı İthamları, (1958,19 Ekim), Cumhuriyet, s.1,5.
Menderes İzmir’de CHP, İnönü ve Basına Şiddetle Çattı, (1958 (a),22 Eylül), Akşam, s.1,5.
Menderes Mutedil, İnönü Sert Konuştu, (1958,19 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Menderes ve İsmet İnönü Zile Hadiselerinden Bahsetti, (1958,19 Ekim), Akşam, s.1,5.
Menderes, Akhisar’da Dün Konuştu, (1958 (b),8 Eylül), Cumhuriyet, s.1,3.
Menderes, İnönü’ye Tekrar Cevap Verdi, (1958,9 Eylül), Milliyet, s.1,5.
Menderes: ‘Vatan Cephesi’ Kurulmasını Talep Ediyor, (1958,13 Ekim), Cumhuriyet, s.1,5.
Menderes’in Demirci’de Dün Yaptığı Konuşma, (1958,14 Ekim), Cumhuriyet, s.1,5.
Menderesin Muhalefete Dünkü Sert İhtarı, (1958,7 Eylül), Cumhuriyet, s.1,5.
Muhalefet Ayazda Kaldı, (1958,6 Ağustos), Zafer, s.1.
Muhalefet Liderlerinin Cevapları, (1958 (b),22 Eylül), Akşam, s.1.
Muhalefet Partileri CHP’nin Görüşüne İştirak Ediyorlar, (1958,18 Ağustos), Akşam, s.1,5.
Muhtekir ve İstifçilere 15 Yıl Hapis, (1955, 9 Temmuz), Cumhuriyet, s.1,7.
Ortadoğu da Meçhul Bir Yere Sevk Edilmek Üzere Dün Gece 11 Bin Amerikan Piyadesi Adana’ya
Geldi, (1958,17 Temmuz), Akşam, s.1,5.
Ortadoğu Görüşmeleri İstanbul’a İntikal Etti, (1958,17 Temmuz), Vatan, s.1,5.
Profesör Nail Kubalı Dün Kürsüsüne İade Edildi, (1958, 10 Nisan), Cumhuriyet, s.1,5.
Senato Kubalı’yı Dün Cezalandırdı, (1958, 13 Nisan), Milliyet, s.1,5.
Server Somuncuoğlu’nun CHP Genel Başkanlığı Tebliği Hakkındaki Beyanatı: CHP Umumi Efkar
Önünde, Yapamadığı İşin Günahını Üstünden Atabilmek İçin Yeni Bir Nümayiş Peşindedir,
(1958,17 Eylül), Zafer, s.1,4.
60 Onur ÇELEBİ
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/31
Son Hadiselere Dair Başvekilin İzahatı, (1958, 10 Şubat), Milliyet, s.1,5.
Söz Düellosu Şiddetlendi, (1958,15 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Şemi Ergin İstifa Etti, (1958, 20 Ocak), Milliyet, s.1.
Şimdi De Biz Vesika Neşrediyoruz, (1958,22 Mayıs), Zafer, s.1.
Tokat’ta Hadiseler, (1958,18 Ekim), Milliyet, s.1,5.
Ulus’u Bir Yana Bırakarak, (1958,25 Mayıs), Zafer, s.1,4.
Yeni Irak Hükümeti’ni Dün Resmen Tanıdık, (1958,1 Ağustos), Cumhuriyet, s.1,5.
Yeni Irak Hükümeti’ni Dün Resmen Tanıdık, (1958,1 Ağustos), Milliyet, s.1,5.
Yüksek Rütbeli Komutanlar Arasında Nakil ve Tayinler, (1958, 21 Ocak), Cumhuriyet, s.1.
Zile’de Dün Müessif Hadiseler Oldu, (1958,18 Ekim), Cumhuriyet, s.1,5.
Zile’de İnönü’yü Karşılayan Yurttaşlar Bomba ve Silahlarla Dağıtılmak İstendi, (1958,18 Ekim),
Ulus, s.1,3.
Zorlu ‘Bağdat Paktı Devam Ediyor’ Dedi, (1958,18 Temmuz), Akşam, s.1,5.
b. Gazete Makaleleri
Altan, Ç. (1958,29 Temmuz). İşte İspat. Akşam, s.1.
Ergin, F. (1958,30 Temmuz). Siyasette Prensip Buhranı. Akşam, s.1.
c. Dergiler
Feyzioğlu, T. (18.01.1958). İlim Adamı ve Hürriyet. Akis, Sayı: 193, s.5.
Toker, M. (11.01.1958). Zorla Takviye. Akis, Sayı: 192, s.5.
_______. (08.02.1958). Şimdi. Akis, Sayı: 196, s.5.
_______. (19.04.1958). Şahıslar ve Müesseseler. Akis, Sayı: 206, s.5.
_______. (26.04.1958). Prenslerin Kaderi İşte Budur Kubalı. Akis, Sayı: 207, s.13.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com