You are here

BİR MASAL, BEŞ METİN: BİR KELOĞLAN MASALINDA İÇERİK VE BİÇİM DÖNÜŞÜMLERİ

ONE TALE, FIVE TEXTS: CONTENT AND STYLE TRANSFORMATIONS IN A KELOĞLAN TALE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12671

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
Tales are oral literature products in which fictitious events are told, transmitted in a way with ambiguous place and time concept, they are formed and development by storytelling in folk speech. Tales are important in folklore and education for they handle universal and educational subjects; in this aspect it constitutes the subject of folklore, education, ethics, language and literature works. Oral literature works undergo some changes while being transferred from person to person, community to community; some changes also occur while they are being transferred from oral language to written language. These changes involve some additions, deductions, and alterations; they are basically explained as a result of the characteristic of linguistic sign, it is alive and developing. In this study, the subject is changes and alterations in tales transferred to writing by different narrators and compilers. In this context, alterations of the tale in different variants are examined comparatively in style, construction, and style. Tales are limited to tale books in one hundred fundamental works selections. The one with the oldest publication date was determined as the base text between five tales. Other four tales are assumed as co-text. In the study tales were distinguished according to the stylistic functions determined by Vladimir Propp and generally used in the body of literature, they were handled according to their alteration types based on intertextuality principles. The texts were cross-sectioned, they were examined thematically according to storyline and function of persons. Alterations made by tellers while transferring the tale into writing were compared stylistically and submitted with examples. Texts were compared stylistically according to their sentence and word number. As a result, it was determined that even though five tales were told with different words from start to finish, the main pattern stayed in the same meaning framework.
Abstract (Original Language): 
Masallar, hayal ürünü olayların anlatıldığı, yer ve zaman kavramının belirsiz bir şekilde aktarıldığı, halk dilinde anlatılarak oluşan ve gelişen sözlü edebiyat ürünleridir. Evrensel ve eğitsel temaların yer aldığı masallar; halk bilimi, eğitim, ahlak, dil ve edebiyat çalışmalarının konusunu teşkil etmektedir. Sözlü edebiyat ürünleri bireyden bireye, toplumdan topluma aktarılırken bazı değişikliklere uğradığı gibi sözlü dilden yazılı dile aktarılırken de birtakım değişim ve dönüşümler geçirmektedirler. Kimi eklemeleri, eksiltmeleri ve değiştirmeleri içeren bu dönüşümler temelde dil göstergesinin canlı ve gelişen özelliğinin bir ürünü olarak açıklanmaktadır. Bu çalışmada, farklı anlatıcılar ve derleyiciler tarafından yazıya aktarılan masallardaki değişim ve dönüşümler konu edilmiştir. Bu bağlamda aynı masalın farklı eş metinlerdeki (varyantlardaki) dönüşümleri biçim, kurgu ve üslup açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Masallar, yüz temel eser seçkisindeki masal kitaplarıyla sınırlı tutulmuştur. Beş masal içinden yayımlanma tarihi en eski masal ana metin olarak belirlenmiştir. Diğer dört metin eş metin olarak varsayılmıştır. Çalışmada, masallar, Vladimir Propp’un belirlediği ve alan yazınında sıklıkla temel alınan biçimsel işlevlere göre ayrılmış, metinlerarasılık ilkelerine dayanarak dönüşüm türlerine göre ele alınmıştır. Kesitlere ayrılan metinler, olay örgüsüne ve kişilerin işlevlerine göre tematik açıdan incelenmiştir. Anlatıcıların, masalı yazıya aktarırken metinlerde gerçekleştirdikleri dönüşümler üslup açısından karşılaştırılarak örneklerle sunulmuştur. Metinler cümle ve sözcük sayılarına göre biçimsel olarak karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak beş masal, başlangıç durumundan sonuç durumuna kadar farklı kelimelerle anlatılsa bile olayın ve ana kalıbın aynı anlam çerçevesinde olduğu belirlenmiştir.
47
66

REFERENCES

References: 

Akarslan, T. (2015). Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde “El Bilmez
Alelacaip Oyunu Masalı” Üzerine Bir İnceleme. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal
Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10 (1): 100-120.
Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki.
Aktulum, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
Aktulum, K. (2015). Folklorik Bir Metnin Metinlerarası Çözümlemesinin Temel Kavramsal
Bileşenleri. Millî Folklor, 108: 5-17.
Alangu, T. (1968). Keloğlan Masalları Mitostan Kurtuluş Geleceğe Yöneliş. Türk Dili Dergisi-Türk
Halk Edebiyatı Özel Sayısı, 207: 458-469
Alangu, T. (2012). Keloğlan Masalları. İstanbul: Yapı Kredi.
Arı, G. ve Okur, A. (2013). Öğrencilerin İlköğretim Yüz Temel Eseri Okuma Durumu. Türkiye
Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17 (3), 307-328.
Asutay, H. (2013). Çocuk Yazınının Fantastik Dünyası: Masallar. Turkish Studies - International
Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 8/13
Fall 2013. p. 265-278. ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5790. Ankara-Turkey
Bacchilega, C. (1997). Postmodern Fairy Tales Gender and Narrative Strategies. USA: University
of Pennsylvania Press.
Bars, M. E. (2014). Vladimir Propp’un Yapısal Çözümleme Yöntemi Çerçevesinde “Battal Gazi
Destanı” Filminin İncelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 18: 79-97.
Bascom, W. (2014). Folklorun Dört İşlevi. (Çev. F. Çalış). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar
2. (Ed. M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır Teke). Ankara: Geleneksel Yayınları. s. 71-86.
Başgöz, İ. (1998). Wolfram Eberhard ve Güneydoğu Aşık Hikayeleri: Millî Folklor, Cilt: 5, yıl: 10,
sayı: 38, s.9-119.
Bayraktar, Z. (2014). Geleneğin Güncellenmesi Bağlamında Masaldan Çizgi Filme Keloğlan Tipi
Üzerine. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 159: 19-51
Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi -Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal
Kitabevi.
Boratav, P. N. (2011). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: İmge Kitabevi.
Bottigheimer, R. B. (2009). Fairy Tales A New History. New York: State University of York Press.
Çıblak, N. (2005), V. Propp'un Masal Çözümleme Metodu. Türk Dili, 638: 127-140.
Derive, J. (1982). La Reformulation en Littérature Orale, Typologie des Transformations
Linguistiques Dans les Differéntes Performances D'ue Meme Æuvre. Journal of the
Anthropological Society of Oxford (JASO), 13(1): 14-21.
Dundes, A. (1998). Doku, Metin ve Konteks (Çev: M. Ekici): Millî Folklor, 38: 106-119.
Ekici, M. (1998). Halk Bilimi Çalışmalarında Metin (Text), Doku (Texture), Sosyal Çevre ve Şartlar
(Konteks) İlişkisinin Önemi: Millî Folklor, 39: 25-34.
Bir Masal, Beş Metin: Bir Keloğlan Masalında İçerik ve Biçim Dönüşümleri 65
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/34
Ekiz, T. (2007). Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-
Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, (2): 119-127.
Ergun, P. (2005). Altay Destanlarında ve Anadolu Türk Masallarında Tastarakay-Keloğlan. Millî
Folklor, 68: 78-84.
Ewig, U. (2014). Masal, Masal Araştırması ve Masal Derlemesi Üzerine. (Çev. Z. C. Arda).
Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (Ed. M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır Teke). Ankara:
Geleneksel Yayınları, s. 224-231.
Gökalp, Z. (2015). Altın Işık. İstanbul: Ötüken.
Görkem, İ. (2009). Dünden Bugüne ‘Türk Sözel Edebiyatı’: Değişim ve Dönüşüm: A.Ü. Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39: 411-422.
Harmancı, M. (2012). Keloğlan’ın Mitik Aynadaki Görüntüsü. Millî Folklor, 94: 72-80.
Koçak, B. ve Kurtlu Y. (2016). Erzurum Halk Masallarından Üç Turunçlar Masalı’nın Vladimir
Propp’un Yapısal Anlatı Çözümleme Yöntemine Göre İncelenmesi. Turkish Studies -
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.
Volume 11/15 Summer 2016, p. 327-346. ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI
Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9542
Oğuz, M. Ö. (1999). Türk Halkbilimi Çalışmalarında Eş Metin (Varyant) ve Benzer Metin
(Versiyon) Sorunu: Millî Folklor, 42: 2-5.
Ögeyik, M. C. (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı.
Ölmez, E. (2015). Vladimir Propp’un Masal Çözümleme Metodu Çerçevesinde “Padişahın Evlatlığı”
Masalı Üzerine Bir İnceleme. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi Beşeri Bilimler Sayısı, 13(1):
533-541.
Özcan, T. (2013). Modern Bir Öncü: Keloğlan. Bilig, 654: 247-258.
Özçalışkan, Ş. (1996). Vladimir Propp'un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Bir Keloğlan
Masalının İncelenmesi. Dilbilim Araştırmaları 1996, s. 59-75.
Özyıldırım, I. İ. (2010). Tür Çözümlemesi Türkçe Metin İncelemeleri ve Karşılaştırmalar. Ankara:
Bilgesu.
Propp, V. (2011). Masalın Biçimbilimi. (Çev: M. Rifat ve S. Rifat). Ankara: Türkiye İş Bankası
Kültür.
Propp, V. (2016). “Olağanüstü Masalların Dönüşümleri”. Yazın Kuramı: Rus Biçimcilerin Metinleri.
(Tzvetan Todorov (der.) içinde Çev. M. Rifat ve S. Rifat.) İstanbul: Yapı Kredi.
Ran, N. H. (2012). Sevdalı Bulut. İstanbul: Yapı Kredi
Rayman, H. (2010). Halk Edebiyatı Anlatı Türleri: “Fıkra-Masal-Halk Hikayeleri-Mitoloji-Efsane”.
Ankara: Gazi Kitabevi.
Sakaoğlu, S. (2012). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
Sınar Uğurlu, A. (2009). İdeolog Şair Ziya Gökalp’ın Kaleminden Masallar. Turkish Studies Turkish
Studies- International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic Volume 4 /1-I Winter 2009, p. 1025-1040, ISSN: 1308-2140,
www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.572
66 Gökhan ARI - N. Tayyibe EKEN
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/34
Şirin, M. R. (2000). Klasik Masalın ve Masal Geleneğinin Yenilikçi Masal Edebiyatına Dönüşmesi
Mümkün Müdür? 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, s. 124-126.
Tansel, O. (2009). Allı ile Fırfırı. Ankara: Elips Kitap.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com