You are here

Home » Content

Osmanlı dönemi 15. yüzyıl müzik yazmalarında makam tanımları, sınıflamaları ve bir geçiş dönemi kuramcısı: Ladikli Mehmet Çelebi

Makam descriptions, classifications ın 15th century music manuscripts during ottoman period and a theorist of passing period: Ladikli Mehmet Çelebi

Journal Name:

  • Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The subject of makam descriptions goes back to Pre-Ottoman Empire period. In this period, makam phenomenon which is often studied in the middle age manuscripts of Islamic world was considered as a part of mathematic science. First Turkish music manuscripts had written in 15th Century during Otoman period. This study is aimed to put forward how considered makam descriptions and classifications by author in this period. Eight manuscript have analyzed and compared with each other which are Arabic, Persian and ancient Turkish. It is seen that makams were described with short seyir (melodic development), makam circles and on the accord system of instruments in Turkish manuscripts which are written in 15th century. These description ways are different more than Arabic and Persian manuscripts. Makams were described with alphabetic notation gave their scale and interval in those manuscripts. There are also some differences with regard to makam classifications between these two schools. It is concluded that Ladikli Mehmet Çelebi who is one of this period’s author improved an characteristic makam description synthesizing each two description way.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı dönemi müzik yazmalarında ağırlıkla işlenen makam tarifleri konusunun imparatorluk öncesine uzanan köklü bir geçmişi vardır. Ortaçağ İslam dünyası yazılı kaynaklarında ağırlıkla ele alınan makam kavramı ve onun bağlı olduğu kurallar daha çok matematik ilminin bir parçası olarak işlenmiş ve Osmanlı döneminde ilk olarak 15. yüzyıldan itibaren Türkçe müzik yazmaları kaleme alınmaya başlanmıştır. Bu çalışma, makam sınıflamaları ve tarifleri konusunun bu yüzyılın kuramcıları tarafından nasıl ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, Arapça, Farsça ve Türkçe olarak kaleme alınmış dokuz yazma eser, makamları ele alış biçimine göre karşılaştırmalı bir yöntemle analiz edilmiştir. 15. yüzyılda yazılan Türkçe eserlerde, makamların kısa sözel seyirler, makam daireleri ve saz düzenleri ile tarif edildiği, Arapça ve Farsça eserlerde ise dizi ve aralıkların ebcet sembolleri ile gösterildiği bir yöntemin tercih edildiği görülmüştür. Bu iki ekol arasında makam sınıflamaları bakımından da farklılıklar bulunmaktadır. Bu dönem yazarlarından Ladikli Mehmet Çelebi’nin ise çok daha kendine has bir ekol geliştirdiği ve iki geleneğin anlatım üslubunu sentezleyen özgün bir üslup oluşturduğu sonucuna varılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_161047_8_pp_794-816.pdf
  • 2
794-816
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akdoğan, Bayram, 1996 Fethullah Şirvâni ve Mecelletü’n fi’l-Mûsika, doktora Tezi, Ankara
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 230, 233, Ankara (Ek olarak Mecelletü’n
fi’l-Mûsika’nın fotokopisi mevcuttur)
Alişah bin Hacı Büke, Mukaddimetü’l-Usul (Çakır, Ahmet, 1999, Alişah bin Hacı Büke (?-
1500)’nin Mukaddimetü’l-Usul Adlı Eseri, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Ek olarak Mukaddimetü’l Usul’ün fotokopisi
mevcuttur)
Bardakçı, Murat, 1986, Maragalı Abdülkadir, Pan Yayıncılık, İstanbul.
Bedri Dilşâd, 1426, Muradnâme, Milli Kütüphane, Mikrofilm, MFA (A 5007), Müzikle İlgili
34. Bölüm, Ankara.
Can, M. Cihat, 2001, 15. Yüzyıl Türk Mûsikîsi Nazariyatı (Ses Sistemi), Doktora Tezi,
Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim
Dalı, İstanbul.
Çakır, Ahmet, 1999, Alişah bin Hacı Büke (?-1500)’nin Mukaddimetü’l-Usul Adlı Eseri,
Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Ek olarak
Mukaddimetü’l Usul’ün fotokopisi mevcuttur)
Doğrusöz, Nilgün, 2007, Hariri bin Muhammed’in Kırşehri Edvarı Üzerine Bir İnceleme,
İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi,
İstanbul.
Hızır bin Abdullah, Kitabü’l-Edvar, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Revan Yazmaları, Nr.
1728, İstanbul.
Kalender, Ruhi, 1982, 15. Yüzyılda Musiki Kuramı (Nazariyatı) ve Zeynü’l-Elhan Fi’ilmi’t-
Te’lif Ve’l-Evzan, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Yayınlanmamış Doktora
Tezi , Ankara.
Kırşehri, Yusuf bin Nizameddin, Risale-i Mûsikî, Milli Kütüphane, Adnan Ötüken
Koleksiyonu, 131/1, Ankara.
Ladikli Mehmet Çelebi (a), Er-Risaletü’l Fethiyye, İstanbul Belediyesi, Taksim Atatürk
Kütüphanesi, Nr. K23, İstanbul.
Ladikli Mehmet Çelebi (b), Zeynü’l-Elhan, Konya Mevlana Müzesi Kütüphanesi, Türkçe
Yazmalar, nr. 4380.
Levendoğlu Yılmaz, N. Oya, 2002, XIII. Yüzyıldan Günümüze Kadar Varlığını Sürdüren
Makamlar ve Değişim Çizgileri, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
Tekin Hakkı, 1999, “Ladikli Mehmet Çelebi ve Er-Risaletü’l Fethiyyesi”, Doktora Tezi,
Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Seydi, Matla, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, III. Ahmet Yazmaları 3459, İstanbul.
Üngör, Ethem Ruhi, 1979, Mûsikî Mecmuası, “Muradname”nin Dolayısı ile Türk Mûsikîsi
Yazmaları, sayı 362, İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com