You are here

AZERBAYCAN SAHASI ŞAİRLERİNDEN ZEVKÎ VE DİVANI

ZEVKI AND HIS DIVAN FROM THE FIELD OF AZERBAIJAN POETRY

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12037

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
Turkish literature needs to be discussed and assessed in a holistic approach, taking its historical development into consideration. The classical period of Turkish literature will be understood and interpreted more accurately within this approach. In this context, literary products belonging to different fields of Turkish literature, especially divans, are of great importance for researchers. In this work, we will focus on Zevkî , one of the Azerbajiani poets whose life we do not have definite knowledge about today, and his Divan which is any scientific work has been done before. We get more information from Persian sources than Turkish sources about Zevkî who is supposed to have lived in the 17th century. The unique copy of the Divan is registered in the "Supplement Turc 733 (cote)" at the ‘’Collections of the Manuscripts Department of Paris National Library’’ and consists of 168 leaves. Most of the poems in Divan are sufi gazelles discussing sufistic subjects. Apart from the gazelles, Divan has poems formed in “murabba”, “ muhammes”, “müseddes” and “müstezat”. Conducting from the nazires in the Zevkî’s Divan, it is understood that the most important characteristic of the poet is him being a follower of Nesîmî. Apart from this, the other important characteristics of Zevki are that he has a strong Shi'i emphasis in his poems and he is influenced by Hurufism in a certain extent. In the Divan, besides Turkish poems, different forms of verse are involved and there are also Persian poems in mystical identity. The Persian poems are present at the beginning, at the sides and at the end of the Divan. On the last page of the Divan, there is also an augur text in Persian that arguedly was narrated by Hazrat Ali.
Abstract (Original Language): 
Türk edebiyatı, tarihsel gelişimi göz önünde tutularak bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalı ve değerlendirilmelidir. Türk edebiyatının klasik dönemi bu yaklaşım çerçevesinde daha doğru anlaşılıp yorumlanacaktır. Bu bağlamda Türk edebiyatının farklı sahalarına ait edebi ürünler, özellikle divanlar, araştırmacılar için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, bugün hayatı hakkında kesin bilgilere sahip olmadığımız Azerbaycan sahası şairlerinden Zevkî ve daha önce üzerinde hiçbir ilmi çalışma yapılmamış Divan’ı üzerinde durulacaktır. 17. yüzyılda yaşadığını tahmin ettiğimiz Zevkî hakkında Türkçe kaynaklardan ziyade Farsça kaynaklardan bilgi edinmekteyiz. Zevkî Divanı’nın tek nüshası ise Paris Milli Kütüphanesi El Yazmaları Bölümü’nde “Supplement Turc 733 (cote)” numarada kayıtlı olup 168 varaktan oluşmaktadır. Divan’da yer alan şiirlerin çoğu tasavvufî konuları işleyen sufiyane gazellerdir. Gazellerin dışında Divan’da, murabba, muhammes, müseddes ve müstezat nazım şekilleriyle yazılmış şiirler yer almaktadır. Zevkî Divanı’nda yer alan nazire şiirlerden hareketle, şairin en önemli hususiyetinin Nesîmî muakkibi olduğu anlaşılmaktadır. Bunun dışında Zevkî’nin şiirlerinde güçlü bir Şîî vurgusunun olması ve Hurufîlikten belli ölçülerde etkilenmesi onun diğer önemli özellikleri olarak göze çarpmaktadır. Zevkî Divanı’nda Türkçe şiirlerin yanında farklı nazım şekillerinde kaleme alınmış yine tasavvufî hüviyette Farsça şiirler de mevcuttur. Söz konusu Farsça şiirler Divan’ın derkernarlarında, başında ve sonunda yer almaktadır. Ayrıca Divan’ın son sayfasında Hz. Ali’den rivayet edilen yine Farsça kaleme alınmış bir fal metni mevcuttur.
431
460

REFERENCES

References: 

Akpınar, Yavuz (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergah Yayınları.
Ayan, Hüseyin (2014). Nesîmî Hayatı Edebî Kişiliği Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni. Ankara: TDK Yayınları.
Cengiz, H. Erdoğan (1986). “Divan Şiirinde Musammatlar” TDD Türk Şiiri Özel Sayısı (Divan Şiiri). Ankara: TDK Yayınları. S. 415-416-417.
Azerbaycan Sahası Şairlerinden Zevkî ve Divanı 459
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/15
Demirci, Jale (2010). “XV-XVI. Yüzyıl Azerbaycan Edebiyatının Önemli Bir Temsilcisi: Kişverî”. Türkbilig, S. 19, ss. 104- 116. http://www.turkbilig.com/pdf/201019-68.pdf (Erişim Tarihi 01. 07. 2017)
Devellioğlu, Ferit (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Devletşah (1901). Tezkire-i Devletşâh. (Haz. Edward G. Browne). Leiden.
Gökcan Türkdoğan, M. (2015). Klasik Türk Edebiyatında Harf Sembolizmine Bir Örnek: “Sırr- ı Nokta” Manzumesi, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015, p. 517-536, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7970, ANKARA-TURKEY. (Erişim Tarihi 01. 07. 2017)
Gökçür, Engin (2012). “Azerbaycan Türkçesi İle Doğu Anadolu Ağızlarındaki Ortaklıklar Üzerine”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 1801-1824, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1235100478_G%C3%B6k%C3%A7%C3%BCr..., ANKARA-TURKEY. (Erişim Tarihi 01. 07. 2017)
Hayyampûr, Abdürresul (1340). Ferheng-i Sühanverân. Tebriz: Şirket-i Sihâmî.
Hidâyet, Rıza Kuli Han (1305). Tezkire-i Riyâzü’l- Ârifîn.Tahran.
İpekten, Haluk (2008). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergah Yayınları.
Kaçar, Mücahit (2015). “Klasik Türk Edebiyatında Kafiye”, Osmanlı Edebî Metinlerini Anlama Kılavuzu. İstanbul: Kesit Yayınları, ss. 37-55.
Kahramanov, Cihangir (2004). Kişverî Eserleri. Bakü: Şerk-Garb Yayınları.
Karayev, Yaşar (1999). Belli Başlı Dönemleri ve Zirve Şahsiyetleriyle Azerbaycan Edebiyatı. Haz. Doç. Dr. Yavuz Akpınar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kartal, Ahmet (2006). Basîrî ve Türkçe Şiirleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Köprülü, Fuad (1337). “En Eski Türk- Azerî Şairi Hasanoğlu”. Dergâh, C. 1, nr. 6, ss. 81-82.
Köprülü, Fuad (1993). “Azerî”, İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, ss. 129-139.
Lutf Ali Beg A. (1336). Âteş-gede (haz. Hasan S. Nâsırî). Tahran. İran: Müessese-i Matbuâtî-i Emîr-i Kebîr.
Macit, Muhsin (2002). Karakoyunlu Hükümdarı Cihanşah ve Türkçe Şiirleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
Macit, Muhsin (2005). Divan Şiirinde Ahenk Unsurları. İstanbul: Kapı Yayınları.
Muhtaroğlu, Vilayet (2002). Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi. C. 1. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Nalbat, Muhammet (2016). Zevkî Divanı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Eskişehir: ESOGÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
Nasrâbâdî, Tahir (1361). Tezkire-i Nasrâbâdî. Tahran: Çâphâne-i Haydarî.
Öz, Mustafa (2011). Başlangıçtan Günümüze Şiilik ve Kolları. İstanbul: Ensar Neşriyat.
460 Muhammet NALBAT
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/15
Sadık Bey Afşar (2008). Mecmau’l-Havas (çev. Ekrem Bağırov), Bakü: AMEA, M. Fuzuli Elyazmalar Enstitüsü.
Sam Mirza-yı Safevî (1314). Tezkire- i Tuhfe-i Sâmî, Tahran: Matbaa-i Armagan.
Saraç, M. A. Yekta (2007). Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü- Kafiye. İstanbul: 3F Yayınevi.
Sarıkaya, Mahmut (2009). “Teklik İkinci Kişi Emir Çekimlerinin Anadolu ve Azerbaycan Ağızlarındaki Değişik Örnekleri Üzerine”. Türklük Bilimi Araştırmaları, XXV, 2009-Bahar, ss. 145- 157. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tubar/article/viewFile/5000072998/500006... (Erişim Tarihi 01.07. 2017)
Şemseddin Sami (1996). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 3. Ankara: Kaşgar Neşriyat.
Şenödeyici Özer (2015). Nesîmî ve Hurufilik Kitabı. İstanbul: Kesit Yayınları.
Şenödeyici, Özer ve Akdağ, Ahmet (2015). “Hurufîlikte Ebced Hesabının Kullanımına Dair Bir Risale”. Nesîmî ve Hurufilik Kitabı. İstanbul: Kesit Yayınları. ss. 183-201.
Şentürk Atilla, Kartal Ahmet (2010). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tahir-ül Mevlevî (1994). Edebiyat Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Tahrânî, Aka Bozorg (t. y). Ez-zarî’a İle’t-tasnifü’ş-şî’a. Beyrut: Darü’l-ezvâ. http://lib.eshia.ir/71602/9/341 (Erişim 01.07.2017)
Tarlan, Ali Nihat (2011). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî. Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı. Ankara: Bizim Büro Yay.
Usluer, Fatih (2010). “Hurufîlikte Oniki İmam”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/1 Winter 2010, p. 1383-1389, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1853461331_62usluerfatih.pdf, ANKARA-TURKEY. (Erişim Tarihi 01.07. 2017)
Usluer, Fatih (2014). Hurufilik- İlk Elden Kaynaklarla Doğuşundan İtibaren. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Zevkî. Divan. Paris Milli Kütüphanesi. El Yazmaları Bölümü. Supplément turc (cote) 733. Paris.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com