You are here

Home » Content

HAC VE ASKERİ YOL ÜZERİNDE BİR MENZİL: ADANA MENZİLİ

A MENZİL ON THE PILGRIMAGE AND MILITARY ROAD: MENZİL OF ADANA

Journal Name:

  • Çukurova Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2015
DOI: 
http://dx.doi.org/10.18560/cukurova.1

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Menzil is the place, that messengers stops to change horses, rest and spend the night for the communication in Ottoman Empire, going or returning campaigning army stays and hajj pilgrims rest on their way to building or place. Lexical meanings of menzil is one-day way, staging station on the route or house. When Ottoman Menzil organization mentioned official postal service comes to mind. State linked whole roads to Istanbul with triple road web in the east and west. Adana is on the right route which begins from Üsküdar and ends in Mecca and Medina by passing over Aleppo and Damascus. My aim in this study examine functioning, problems, precautions of state to solve problems and incomes and outcomes of menzil of Adana that out of communication and military purposes because of its location on the Hajj route has separate significance within established menzil organization of Ottoman Empire in 16th century.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devleti’nde haberleşmenin yapılabilmesi için ulakların at değiştirmek, dinlenmek ve geceyi geçirmek için durdukları, sefere giden veya dönen ordunun konakladığı, hacıların hac yolu üzerinde dinlendikleri bina veya yer anlamında kullanılan menzil sözlük anlamıyla bir günlük yol, yol üzerindeki konak yerleri ve ev manalarındadır. Osmanlı Devleti’nin menzil teşkilatı denilince resmî posta teşkilatı akla gelmektedir. Devlet, doğuda ve batıda üçlü yol ağı ile bütün yolları İstanbul’a bağlamıştır. Adana bu yol ağından Üsküdar’dan başlayarak Halep-Şam üzerinden Mekke ve Medine’ye kadar uzanan sağ kolu üzerindedir. Bu çalışmada amacım XVI. yüzyılda kurulan Osmanlı menzil teşkilatı içerisinde haberleşme, askerî amaçlar dışında hac yolu üzerinde olması hasebiyle ayrı bir ehemmiyete sahip Adana menzilinin işleyişi, sorunları, sorunları gidermek için devletin aldığı tedbirler, bu bağlamda menzilin gelir ve giderleri ele alınacaktır. Böylece Adana menzilinin ve Adana’nın Osmanlı menzil sistemi içerisindeki önemi ortaya konulmuş olacaktır. Bu araştırmayı yapabilmek için Osmanlı arşiv belge ve defterlerinin yanı sıra Adana sicillerinden istifade edeceğim.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-hac-askeri-yol-uzerinde-bir-menzil-adana-menzili.pdf
  • 1
58
74
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Adana Şer’iyye Sicili, nr. 17, 23, 26, 28, 38, 39, 60, 125, 126, 128, 129, 134, 136.
BOA. MAD., nr. 3179, 3217, 3858, 3878, 3995, 3999, 4004, 4108, 6221, 9031, 9943, 10492, 18817.
BOA. KK., nr. 2555, 2996.
BOA. A.DVN. MHM., nr. 94, 57.
BOA. D.MKF., nr. 27911, 27991, 27943, 28474, 28846, 28950, 29054, 29253, 29301, 29372, 29894, 29944, 29555, 30027, 30168, 31732, 29732, .
BOA. C.AS., nr. 1107/48964.
BOA. C.NF., nr. 48/2395, 27 B/1332, 48/2393, 27 B 1324, 32/1569, 33/1636, 16148, 1107/48964,
BOA. C.ML., nr. 393/16094.
BOA. ML. VRD.d., nr. 4965.
BOA. İE. ML., nr. 2581.
BOA. AE., I. Abdülhamid, nr. 33/2511.
Açıkel, A. (2004). Osmanlı Ulak-Menzilhâne Sistemi Çerçevesinde Tokat Menzilhânesi (1690-1840). Tarih İncelemeleri Dergisi, XIX (2), 1-33.
Akgündüz, M. (2005). Surre-i Hümâyûn Geleneği ve İslâm Toplumunu Kaynaştırmadaki Rolü. D.E.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, (22), 107.
161 BOA. MAD., nr. 9031, s. 93.
162 BOA. MAD., nr. 9031, s.93.
163 BOA. MAD., nr. 9031, s. 99.
164 BOA. MAD., nr. 9031, s. 99.
HAC VE ASKERİ YOL ÜZERİNDE BİR MENZİL: ADANA MENZİLİ
73
ÇUKUROVA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
CİLT 1, SAYI 1, KIŞ 2015
Akıl, H. (2006). Eski Halep Yolu Üzerinde Kurt Kervansarayı ve Camisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XV(3), (Arkeoloji Özel Sayısı), 141-160.
Atalar, M. (1991). Osmanlı Devleti’nde Surre-i Hümâyûn ve Surre Alayları, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Atalar, M. (1993). Hac Yolu Güzergâhı ve Masrafı (Kara Yolu, 1253/1837), OTAM, (4), 43-90.
Baş, Y. (2013). XVIII-XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Gebze Menzilhanesi. Turkish Studies, VIII(5), 101-126.
Baştürk, S. (2013). Bir Hac Yolcusunun Gözünden İstanbul’dan Hicaz’a Osmanlı Şehirleri. International Journal of Human Sciences, (10)1, 148-161.
Çetin, C. (2009). Anadolu’da Faaliyet Gösteren Menzilhaneler (1690-1750). Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çetin, C. (2013). Osmanlılarda Mesafe Ölçümü ve Tarihî Süreci, Prof. Dr. Nejat Göyünç Armağanı. (Edit. Hasan Bahar vd.), Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü, 443-466.
Çetin, C. (2013). Ulak Yol Durak. İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
Çınar, H. (1999). Osmanlı Ulak Menzilhâne Sistemi ve XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Antep Menzilleri. (Editör: Güler Eren). Osmanlı III, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 627-637.
Coşkun, M. (2001). Station of the Pilgrimage Route İstanbul to Mecca Via Damascus on the Basis of the Menazilü’t-Tarik İla Beyti’llahi’i-‘Atik By Kadri (17th Century). Osmanlı Araştırmaları, (21). 307-322.
Darkot, B. (1978). “Adana”, İslam Ahsiklopedisi, C.1, İstanbul: MEB Yayınları, 127-128.
Develioğlu, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
Doğancı, K. (2007). Roma Principatus Dönemi (M.Ö. 27-M.S. 284) Bithynia Eyaleti Valileri (Prosopografik Bir İnceleme). Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Elam, N. (2011). Bizans Anadolu’sunun Ticari ve Dinî (Hac) ve Askeri Yol Ağı. CIEPO 6. Ara Dönem Sempozyum Bildirileri, I, İzmir: 545-564.
Erdem, S. (1988). Adana, TDVİA I, İstanbul: 348-349.
Erdem, S. (2004), 65 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili H. 1200-1203/M. 1786-1789. Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Evliyâ Çelebi (1999). Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi, III (Yay. Haz. Seyit Ali Kahraman- Yücel Dağlı, İstanbul.
Genç, S. (2013). Lale Devrinde Savaş. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Güneş, M. (2008). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Menzil Teşkilatı ve Karahisar-ı Sahib Menzilleri. Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Dergisi, X (3), 36-63.
Halaçoğlu, Y. (2002). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller). Ankara: PTT Genel Müdürlüğü Yayını.
Halaçoğlu, Y. (1981). Osmanlı İmparatorluğu’nda Menzil Teşkilatı Hakkında Bazı Mülâhazalar. Osmanlı Araştırmaları, II, 146-155.
Halaçoğlu, Y. (2004). “Menzil”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXIX, İstanbul, 159-161.
Harekat, İ. (1999) “Berid”, TDV İslam Ansiklopedisi, V, İstanbul, 498-501.
Heywood, C. (1999). Osmanlı Döneminde Via Egnatia: 17. Yüzyıl Sonu ve 18. Yüzyıl Başında Sol Kol’daki Menzilhaneler, (Ed: Elizabeth A. Zachariadou), Sol Kol Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699), İstanbul: 138-160.
Kaplan, F. (1996). 6 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili (H. 1203/M. 1788-H. 1204/M. 1789). Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
74 ZÜBEYDE GÜNEŞ YAĞCI
ÇUKUROVA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
CİLT 1, SAYI 1, KIŞ 2015
Kurt, M. (2008). Que Ülkesi ve Yeni Asur Devleti’nin Anadolu Politikası Bakımından Önemi. Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Dergisi, X (3), 117-133.
Kurt, M. (2010). Roma Egemenliğinde Kilikya ve Roma İç Savaşlarının Bölgedeki Yansımaları. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXV (2), 483-501.
Kurt, Y. (1992). XVI. Yüzyılda Adana Tarihi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lütfi Paşa (1326). Âsafnâme, İstanbul.
Mustafa Alî, Nushatu’s-Selâtin, Süleymaniye Kütüphanesi, nr. 311.
Pehlivan, E. (2010). Doğu Trakya’da Roma Dönemi Yolları. Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Râşid (1282). Tarih, IV, İstanbul.
Sahillioğlu, H. (1965). Dördüncü Muradın Bağdat Seferi Menzilnamesi, Belgeler, II (3-4), Ankara, 43-81.
Sak, İ. ve C. Çetin (2005). XVII. Ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Hac Menzilleri. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (19), 119-260.
Tongur, H. (1946). Türkiye’de Kolluk Teşkil ve Görevlerinin Gelişimi, Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devlet Teşkilatına Medhal, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ünal, A. (2006). Hitit İmparatorluğu’nunYıkılışından Bizans Dönemi’nin Sonuna Kadar Adana ve Çukurova Tarihi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XV (3), (Arkeoloji Özel Sayısı), 67-102.
Ünal, A. (2006). Eski Çağlarda Çukurova’nın Tarihi Coğrafyası ve Kizzuwatna (Adana) Krallığı’nın Siyasi Tarihi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XV (3) (Arkeoloji Özel Sayısı), 15-44.
Ünal, M. A. (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul.
Vak’anüvis Subhî Mehmed Efendi (2007). Subhî Tarihi, (Haz. Mesut Aydıner), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Yıldırım, Z. (1996). 30 Numaralı Adana Şer’iye Sicil Defteri 1115/1703-1171/1757. Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yağcı, Z. G. (2015) Osmanlı Menzil Teşkilatı İçerisinde İzmit Menzili ve Önemi. Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, 3-5 Nisan, Kocaeli, 15-16.
Yaşa, S. (2004). 27 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili H. 1160/M. 1747. Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yazıc, N. (1990) II. Mahmud Döneminde Menzilhaneler: "Ref -i. Menzil Bedeli. Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri Bildiriler, İstanbul, 157-192.
Yörük, S. (2011). XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Adana Kazâsı (1700-1750). Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yörük, S. (2012). Adana Şehrinin Tarihi Gelişimi (XVI-XVIII. Yüzyıllar), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XXI (3), 287-308.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com