Buradasınız

TARİHÎ TÜRK LEHÇELERİNDE UZUN ÜNLÜLERE BAĞLI OLARAK OLUŞMUŞ SES OLAYLARI

PHONETIC EVENTS DEPENDING ON LONG VOWELS IN HISTORICAL TURKISH DIALECTS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1327
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
In Historical Turkish dialects, there can be seen some phonetic events partly in words whose first patterns are with long vowels. Some of these phonetic events are about shortening of long vowels or their presence. Although some of others are seen in words with long vowels, it is about inclination of generaly phonetics and specially of general phonetic events in Turkish. In this essay only the phonetic events which form dependent to long vowels take place. The first evaluation claiming a relation between shortening of long vowels and some phonetic events is made by Lagos Ligeti. Ligeti associates vocalization of some consonants and shortening of long vowels from the point of examples of AT *āç > ac; AT * ōt ‘od, ateş’ > od. Then, lots of works have been made about the subject. Studied on this subject,, Talat Tekin associates shortening of long vowels with vocalization of consonants, epenthesis of y-, v, h-in front sound, consonant twinning, vowel epenthesis, consonant epenthesis, frontflexion and vowel twinning. This association is the basis for article. In this article, it will be discussed whether there are any relations of vocalization of consonants, epenthesis of y-, v, h-in front sound, consonant twinning, vowel epenthesis, consonant epenthesis, frontflexion and vowel twinning with the amount of long vowels or not in Historical Turkish dialects.
Abstract (Original Language): 
Tarihî Türk lehçelerinde, ilk şekilleri uzun ünlülü olan kelimelerde yer yer çeşitli ses olayları görülmektedir. Bu ses olaylarının bir kısmı uzun ünlülerin kısalmasıyla veya varlığıyla ilgilidir. Bir kısmı ise her ne kadar uzun ünlülü kelimelerde görülse de genel sesbilimin veya özel olarak Türkçedeki genel ses olaylarının eğilimleriyle alakalıdır. Bu makalede sadece uzun ünlülere bağlı olarak oluşmuş ses olaylarına yer verilecektir. Uzun ünlülerin kısalmasıyla, bazı ses olayları arasında ilişki olduğuna dair ilk tespit Lagos Ligeti tarafından yapılmıştır. Ligeti, AT *āç > ac; AT * ōt ‘od, ateş’ > od örneklerinden hareketle, Türkçedeki bazı ünsüz ötümleşmeleri ile uzun ünlülerin kısalmasını ilişkilendirmiştir. Bu ilk tespitten sonra, uzun ünlülerin kısalmasının daha başka ses olaylarına sebep olduğunu gösteren çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalardan Talat Tekin’in ‚Türk Dilinde Birincil Uzun Ünlüler‛ adlı eseri kendisinden önceki dönemlerde yapılan çalışmaları değerlendirmesi ve konunun bir bütün olarak ele alınması bakımından önemlidir. Talat Tekin çalışmasında uzun ünlülerin kısalmasıyla, ünsüz ötümleşmesi, ön seste y-, v, h- türemesi, ünsüz ikizleşmesi, ünlü türemesi, ünsüz türemesi, öndamaksılaşma ve ünlü ikizleşmesi ses olayları arasında ilgi kurmuştur. Bu ilgi, makalenin hazırlanmasındaki çıkış noktasıdır. Bu makalede, Tarihî Türk lehçelerinde görülen ünsüz ötümleşmesi, ön seste y-, v, h- türemesi, ünsüz ikizleşmesi, ünlü türemesi, ünsüz türemesi, öndamaksılaşma ve ünlü ikizleşmesi ses olaylarının uzun ünlülerin nicelikleriyle ilgisinin olup olmadığı tartışılacaktır.
649-666

REFERENCES

References: 

ALKAYA, Ercan. (2008), “Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Voulme 3/4, Summer: 19-41
BAŞDAŞ, Cahit, (2007) ‚Türkiye Türkçesinde Aslî Uzunluk Belirtileri‛, Turkish Studies Volume 2/2 Spring: 89–101
BOHTLINGK, Otto. Über die Sprache der Jakuten I-II, St. Petersburg 1848–1851.
666
Fatih ÖZEK
ERCİLASUN, Ahmet Bican. (2007), Makaleler (Yay. Haz. Ekrem Arıkoğlu), ‚Dîvânü Lügati’t- Türk’te Ünlü Uzunluklarıyla İlgili Kayıtlar‛, Akçağ Yay., Ankara 146-150
ERCİLASUN, Ahmet Bican. (2007); Makaleler (Yay. Haz. Ekrem Arıkoğlu), ‚Türkçede İki Fonetik Temayül Üzerine‛, Akçağ Yay., Ankara 336-340
ERDEM, M. Dursun, (2008) ‚Anadolu Ağızlarında Görülen Birincil Ünlü Uzunlukları Üzerine‛, Turkish Studies Volume 3/3 Spring: s. 502–562
KORKMAZ, Zeynep, (1953), ‚Anadolu Ağızlarında Aslî Ünlü Uzunlukları Hakkında‛, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1953: 197-203.
KORKMAZ, Zeynep, (1971), ‚Eski Anadolu Türkçesinde Aslî Ünlü (Vokal)Uzunlukları‛, A.Ü. DTCF Dergisi, XXVI/3–4: 67–84.
KORKMAZ, Zeynep, (1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara
LIGETI, L. (1942), ‚Türkçede Uzun Vokaller‛ (Çev. T Gökbilgin), Türkiyat Mecmuası, VII-VIII: 82–94.
RADLOFF, W. (1882). Phonetik der nördlichen Türksprachen, Leipniz
SEMEDLİ, Eliza. (2012), Aslî Uzunlukların Azerbaycan Türkçesindeki Fonetik ve Semantik İzleri, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.5, S. 20, Kış 2012, s. 127-132
ŞAHİN, Hatice (2012), Bursa Yerli Ağzında Uzun Ünlüler Üzerine, Diyalektolog, Kış 2012, S. 5, s. 1-7
ŞÇERBAK, A.M. (1998), Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi (Çev. E. Mahmut), TDK Yay., Ankara, s.189
ÖZEK, Fatih. (2009). "Arapkir/Malatya Ağzında Birincil Uzun Ünlüler", Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 p. 1954-1963, (Fall 2009).
ÖZEK, Fatih. (2009). Tarihî Türk Lehçelerinde Ünlüler (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Fırat Üniv., Sosyal Bilimler Enst., Elazığ
TEKİN, Talat. (1995). Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Simurg Yay., Ankara
TUNA, Osman Nedim. (1998). ‚Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller‛ Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten-1960). TDK Yay. Ankara 213-282
TURAN, Zikri. (1993). Teshil’in İmlâ Tezahürleri Işığında Eski Anadolu Türkçesi’nde Ünlü Uzunlukları, Açıksöz Yayınları, Malatya

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com