Buradasınız

UNUTULMUŞ BİR MESCİDİN VARLIĞI ÜZERİNE: NİĞDE KUBBE MESCİDİ

ABOUT THE EXISTENCE OF AN UNFORGOTTEN MASJID: NİGDE KUBBE MASJID

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS863
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
It is known that Niğde City is an important center at the age of Seljuq Empire and Karamanoğulları. Because of this characteristics, Niğde is a center where always there were conflicts and fights at the age of Seljuq Empire as well as at the age of Karamanoğulları. It is known that some parts of the city were damaged and collapsed during these clashes. Ibn Batûta who had came to the Niğde in the year of 1333 indicated that the city was big and crowded but some parts of it were completely damaged. Our working subject is appeared by reconstruction of a damaged masjid (the Kubbe Masjid) at the age of Karamanoğulları. It can be seen that a complete development and construction works were made in Niğde city after its being under the power of Karamanoğulları. It is seen that both Seljuk historic buildings were saved from damage and lots of historic buildings were also made by Karamanoğulları. It is known that development and construction works were raised in the city by Karamanoğulları at the beginning of 15 th century. A lot of buildings were constructed especially at the age of Karamanoğlu Ali Bey and II. İbrahim Bey. The architectural buildings constructed at the age of Karamanoğlu İbrahim Bey were Üzüm Pazarı Masjid (1429-1430), Ayas Ağa Masjid (1454) and Hanım Mosque (1452). Kubbe Masjid is a re-constructed Masjid. The name and location of the Kubbe Masjid is some complicated. The name of the Masjid is mostly used as Kuba Masjid in literature, in another literature it is called as Emir Mecdüddin Masjid by the attribution of a person who constructed the Masjid. But some researhers adduced that the Kıble Masjid which is in the same city with Kubbe Masjid are the same Masjid. In our research, an evaluation has been made about the Kubbe/Kuba Masjid and its location. According to our research, the existence of two Masjid called Kubbe and Kıble and their locations are revealed.
Abstract (Original Language): 
Niğde şehrinin Selçuklular ve Karamanoğulları Devrinde önemli bir merkez olduğu bilinmektedir. Niğde bu özelliğinden dolayı gerek Selçuklu, gerekse beylikler devrinde sürekli mücadele ve çekişmelerin yaşandığı bir merkezdir. Şehrin bu mücadeleler sırasında yer yer tahrip olduğu ve bazı bölümlerinin yıkıldığı bilinmektedir. Niğde’ye 1333 senesinde gelmiş olan İbn Batûta şehrin büyük ve kalabalık bir şehir olduğunu fakat bazı kısımlarının tamamen harap olduğunu dile getirmiştir. Çalışma konumuzu oluşturan Kubbe Mescidi de yıkılarak harap olan bir mescidin Karamanoğulları devrinde yeniden inşası neticesi ortaya çıkmıştır. Niğde şehrinin Karamanoğulları hâkimiyetine girmesinden sonra kapsamlı bir imar faaliyetine girişildiği görülmektedir. Şehirde harap olmaktan kurtulan Selçuklu eserleri yanında çok sayıda Karamanoğullarına ait eserin yapıldığı görülmektedir. 15. Yüzyılın başlarından itibaren Karamanoğullarının şehirdeki imar faaliyetlerini artırdığı bilinmektedir. Özellikle Karamanoğlu Ali Bey ve II. İbrahim Bey zamanlarında çok sayıda eser inşa edilmiştir. Karamanoğlu İbrahim Bey devrinde inşa edilen mimari eserler arasında; Üzüm Pazarı Mescidi (1429-1430), Ayas Ağa Mescidi (1454) ve Hanım Camii (1452) yer almaktadır. Kubbe Mescidi ise tamir edilerek yeniden inşa edilmiş bir mescittir. Günümüze ulaşamayan Kubbe Mescidi’nin ismi ve yeri hakkında bir takım karışıklıklar bulunmaktadır. Kaynaklarda umumiyetle Kubbe olarak zikredilen ve Kuba Mescidi olarak da bilinen mescid; bir kaynakta banisinin isminden hareketle Emir Mecdüddin Mescidi olarak ifade edilmiştir. Ancak bazı araştırmacılar Kubbe Mescidi’ni şehirde bulunan Kıble Mescidi ile karıştırarak her ikisinin aynı mescit olabileceklerini ileri sürmüşlerdir. Çalışmamızda Kubbe/Kuba Mescidi ve yeri üzerinde bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmamız sonucunda şehirde hem Kubbe ismi ile hem de Kıble ismi ile iki ayrı mescidin varlığı ve bulundukları yerler ortaya konmuştur.
715-728

REFERENCES

References: 

Ankara, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü:
Kuyûd-ı Kadime Arşivi (TK): 564.
b. Yayınlanmış Arşiv Vesikaları
387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (1530), I, Ankara 1996.
c. Yayınlanmamış Kaynaklar
AKYURT, Yusuf, Resimli Türk Abideleri Niğde, (TTK Kütüphanesi yazma eser) Niğde 1946 (10 Mayıs-4 Haziran 1946)
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 387 Numaralı Muhâsebe-i Vilayet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530), Ankara 1996.
KONYALI, İbrahim Hakkı, Niğde Tedkikleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İbrahim Hakkı Konyalı Kütüphanesi (Yazma Eser))
d. Basılmış Kaynaklar
AZİZ b. Erdeşir-i Esterebâdi, Bezm u Rezm, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1990.
COŞKUN, Fahri, 888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1996.
EBÛ Abdullah Muhammed İbn Battûta Tanci, İbn Battûta Seyahatnâmesi, çev. A. Sait Aykut, I, İstanbul 2000.
ERTUĞRUL, Ali, Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in El-Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâdidü’l-Halik’i, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi Sanatları Ana Bilim Dalı, İzmir 2009
GABRİEL, Albert, Niğde Tarihi, çev. Ahmed Akif Tütenk, Bengi Matbaası, Ankara 1962.
HALİL Edhem, “Karamanoğulları Hakkında vesaiki Mahkûka”, TOEM, Cüz 11 (Kânunuevvel 1327), s. 697-712; Cüz 12 (1 Şubat 1327), s. 741-760; Cüz 13 (1 Nisan 1328), s. 821-836; Cüz 14 (1 Haziran 1328), s. 873-881.
İBNİ Bibi, El-Evâmirü’l-Alâ’iyye Fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye (Selçuk Name), çev. Mürsel Öztürk, C. I-II, Ankara 1996.
MEHMET Behçet, “Sinop Kitabeleri”, TOEM, yeni seri I/2 (1929), s. 35-46, 1/4 (1930), S. 43-49, 1/5 (Haziran 1930-Mayıs 1931), s. 56-61.
726
Nevzat TOPAL
MEVLÂNÂ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ, Haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım yayın, İstanbul 2008.
Oruç Beğ, Oruç Beğ Tarihi, Haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım yayın, İstanbul 2008.
SAPANCALI Hüsnü, Karamanoğulları Hayât ve Vakâyi’-i Tarihiyyeleri, Haz. Nevzat Topal, Kömen Yayınları, Konya 2010
SAPANCALI Hüsnü, Karamanoğulları Hayat ve Vekâyi’-i Tarihiyyeleri, sene 1922, Süleymaniye Kütüphanesi, Kısmı: İhsan Mahvi, Eski Kayıt No: 76.
ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir, “Sinopta Selçukiler Zamanına Ait Tarihi eserler”, Türk Tarih Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 5 (1949), s. 112-191.
YAZICIZADE Ali, Tevarih-i Al-i Selçuk (Selçuklu Tarihi), Haz. Dr. Abdullah Bakır, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2009.
e. İncelemeler
DARKOT, Besim, “Niğde”, İA, s. 253-256.
DÜLGERLER, Osman Nuri, Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, TTK, Ankara 2006.
GÖDE, Kemal, Eratnalılar (1327-1381), TTK, Ankara 1994.
GÜRCAN, Ali, Karamanoğlu 2. İbrahim Bey ve İmareti Tarihçesi, Doğuş Matbaası, Karaman 1983.
HALİL Etem, Niğde Kılavuzu, Devlet Basımevi, İstanbul 1936.
OFLAZ, Mustafa, “Niğde”, DİA, XXXIII (2007), s. 92-95.
ORAL, Mehmet Zeki, “Niğde Tarihi: Mehmet oğlu İbrahim”, Akpınar, 14 (Nisan 1936), s. 2-4.
ÖZKARCI, Mehmet, Niğde’de Türk Mimarisi, TTK, Ankara 2001.
SÜMER, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I (Ankara 1969), s. 1-147.
ŞAHAN, Hacer, Karamanoğulları Dönemi Cami ve Mescitlerinde Yer Alan Mihraplar, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009
TURAN, Osman, “Keykavus I.”, İA, VI, s. 630-642.
TURAN, Osman, “Süleyman-Şah II”, İA, XI, s. 219-231.
TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1996
TÜRKMEN, Kerim, Karamanoğulları Kitabeleri, Karaman Tarihi ve Kültürü III, Karaman Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İstanbul 2005.
TÜTENK, Ahmed Akif, “Niğde’nin Tarihi Durumu”, Niğde İl Yıllığı 1967.
UZLUK, F. Nafiz, Fatih Devrinde Karaman Eyâleti Vakıfları Fihristi, Ankara 1958.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com