Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî. Vefeyât-ı Ayvansarâyi(nceleme-Tenkitli Metin), Hazırlayan: Ramazan Ekinci, zmir, 2012, LXIII+180s., ISBN:978-605-4638-19-2.

Klasik Türk Edebiyâtı alanında ilmi çalısmalar yapılırken eseri vücûda getiren edebî sahsiyet hakkında mümkün oldugunca eksiksiz bir biyografi hazırlamak adeta igne ile kuyu kazmaya benzer. Her türlü bilgi, belge, tarihi vesika, eser vb. titizlikle taranmalı ve incelemeye dâhil edilmelidir. Edebiyâtımızda da tezkireler, sakâyık ve zeylleri, nazire mecmuaları, salnâmeler gibi eserlerin yanında vefeyâtnâmeler de arastırmalarımızı kolaylastıran ve tarihi, edebî sahsiyetleri tanımamızı saglayan önemli eserlerdir. XVIII. yüzyılda yasamıs olan ve biyografik eserleriyle tanınan Hâfız Hüseyin Ayvânsarâyi’nin Vefeyât-ı Ayvâsarâyi isimli eseri genç arastırmacılarımızdan olan Ramazan Ekinci tarafından incelenerek yayınlandı. Tanıtımını yapacagımız eser arastırmacının yüksek lisans tezinin gözden geçirilmis ve genisletilmis hali olup eserin editörlügünü Prof. Dr. Âdem Ceyhan yapmıstır. Vefeyât-ı Ayvansarâyî’nin tenkitli metni hazırlanılırken eserin bilinen dört nüshası da arastırmaya dâhil edilmistir. Kitap girisin akabinde iki bölüm, sonuç ve transkripsiyonlu metinden mürekkep. Eserin giris bölümünde vefeyât-nâme kavramı islendikten sonra, Türk edebiyâtı ve kültüründe vefeyât-nâmeler hakkında tasnif yapılarak mâlumât verilmistir. Böylece hem sehir, hem de sahıs vefeyâtnâmeleri ve bunlarla ilgili yapılan akademik çalısmalar hakkında bilgi sahibi oluyoruz . Daha sonra ilk bölümde müellifin hayâtı, edebî sahsiyeti ve eserleri hakkındaki çalısma sunulmustur. Eserlerinin yurt içi ve dısındaki bilinen nüshalarının yekünü, telif ve tertip ettigi eserlerinin muhteviyatı hakkında tanıtım, hayatı hakkındaki tarihi bilgiler bu bölümü kapsıyor. (kinci bölümde ise müstakil olarak eser hakkında inceleme mevcut. Vefeyâtın adı hakkındaki tartısma ve nüshalardaki kayıtlı tarihler belirtilmistir. Ten- ――――――――― * Celâl Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Türk Edebiyâtı Yüksek Lisans Ögrencisi. Mevlânâ Düşüncesi Araştırmaları Derneği  92 kitli metne dâhil olan nüshalar tanıtılıp degerlendirilmis ve esere kaynaklık eden eserler ve alıntılar ilave edilmistir. (kinci bölümün sonunda ise eser genel bir degerlendirilmeye tabi tutulup dil ve üslup özellikleri ile ilgili inceleme yazılarak, sonuç bölümünde eserin kültürümüz açısından ehemmiyeti vurgulanmıstır. Bu bölümün nihayetinden sonra eserin transkripsiyonlu-tenkitli metni dipnotlar ve açıklamalarla birlikte okuyucuya sunulmustur. Kullanımın kolaylasması için sahıs, eser ve yer adlarının toplu indeksi de kitabın sonunda mevcut. Söz konusu çalısma özellikle mutasavvıf sairler hakkındaki biyografik bilgiler açısından oldukça önemli. Eser müellifi vefeyânameyi yazarken silsile, görevlendirildigi tekke, ölüm tarihi ve siirinden örnekleri mümkün oldugunca zikretmistir. Örnegin hakkında çalısmada bulundugum mutasavvıf sairlerden ve Bayramîlik hakkında en önemli risalelerden biri olan “(rsad-nâme” müellifi Hakikizâde Seyh Osman Efendi hakkında tezkirelerin hiçbirinde bir bilgiye rastlayamamıs, sadece Müstakimzâde’nin Mecelletü’n Nisâb adlı eserinde bilgi kırıntılarına tesâdüf etmistim . Ayvansarâyî eserinde Müstakimzâde’den daha kapsamlı bir sekilde biyografik malumâtı eserinde zikretmis oldugunu gördüm. Kitap hakkında fikir vermesi açısından da ilgili bölümü örnek olarak verebiliriz: Hâkîkî-zâde Seyh Osmân Efendi Kuddise Sirruhu Es-Seyh Osmân Efendi Hakîkî-zâde, (stanbul’da dünyâya gelip Ümmî Sinân’ın halîfesi olan Seyyid Nizâm-zâde Seyfu’llâh Efendi’nin halîfesidir. Egrikapı dâhilinde vâki’ kendi hânesi tarîk-i mesâyihına mesrûta zâviye edip anda sâkin iken
  kelimetü’t-takvâ 1037 târîhinde rıhlet edip zâviyesi mezâristânına defn olunmustur. Âsârından müretteb dîvânı olup ez-cümle bu güfte anların eserleridir: Bülbül-i sûrîdeyim gülden nasîbüm var benüm Sanmanuz bî-hûdeyim gülden nasîbüm var benüm (S. 19-20). Eserin dikkat çeken bir baska özelligi bir tasavvuf siiri antolojisi hüviyetini tasıması. Birçok mutasavvıf sairden nakledilen siirler tekke edebiyâtının zengin bakiyesine kapı açıyor. Ramazan Ekinci’nin bu çalısması edebiyat, tasavvuf, tarih gibi sosyal disiplinler ile ilgilenen arastırmacılar için kaynak niteliginde.