TURKÇEDE ET- KATKISIZ EYLEMİNİN SOZLUKSEL İŞLEVLERİ

Tek başlarına anlam içerikleri ve sözdizimsel üye yapıları olmadığı için katkısız olarak adlandırılan eylemler aynı zamanda birer biçimbilimsel türetme unsuru olarak kullanılmaktadır. Katkısız eylemler sözlüksel ya da söz dizimsel olarak birlikte kullanıldığı adlarla birlikte katkısız eylem yapılarını (KEY) oluştururlar. B u eylemler birlikte kullanıldıkları adın hem sözcük türünü hem de anlamını değiştirerek yeni bir sözlükbirim oluşturmakta ve böylelikle sözlüksel bir işlev yerine getirmektedirler. Bu çalışmada Türkçedeki et- eylemi bir katkısız eylem olarak değerlendirilmiş ve ODTÜ Ulusal Türkçe Derlem kullanılarak Türkçede bu eylemle kurulmuş katkısız eylem yapıları belirlenmiştir. Birer sözlükbirim olarak bu yapıların oluşumunda et- eyleminin hangi sözlüksel işlevleri yerine getirdiğini belirlemeyi amaçlayan çalışmada, söz konusu eylemin başlıca dört temel işlevle kullanıldığı belirlenmiştir. Birinci ve sıklığı en yüksek işlevinde bu eylem, yüklemcil adın eyleme dönüşmesini sağlamaktadır. Eylemin ikinci işlevi bir durum adı olan yüklemcil adın göndegesindeki bir durum değişimini adlandırmaktır. Yüklemcil adın bir duygu ya da soyut bir yaşantı olduğu örneklerde eteylemi bu duygu ya da yaşantının bir özne tarafından deneyimlenmesi anlamında katkısız eylem yapıları üretmektedir. Söz konusu eylem, söz edimleri için kullanılan yüklemcil adlarla birlikte bu sözün edimleştirilmesini anlatır. Bu katkısız eylemin özellikle birinci işlevi, onun biçimbilimsel ve sözlüksel özelliklerinin dışında sözdizimsel özelliklerinin de betimlenmesini gerektirmiş, çeşitli örneklerle bu boyuta da yer verilmiştir.