Journal Name:
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Son dönemlerde Türk idare hukuku alanındaki en önemli gelişme, hiç şüphesiz, yaygın olarak kullanılan biçimiyle "bağımsız idari otorite", zaman zaman kullanılan biçimleriyle de "düzenleyici kurum", "özerk kurum", "üst kurul", "regülasyon kurumları" ve "yüksek kurul" gibi değişik adlar verilen yeni "örgütlenme" biçimlerinin ortaya çıkışı1 ve bunların giderek sayıca bir artış göstermesidir.2 Türk hukuk literatüründe genel olarak "bağımsız idari otorite" (BİO) denilen, fakat yasa koyucunun "düzenleyici ve denetleyici kurum" olarak adlandırdığı3 kurumlarla birlikte işlevsel anlamda "regülasyon" kavramı da yoğun bir ilgiye mahzar olmuştur.
Bağımsız idari otoriteler ve bunların temel faaliyet biçimi olan regülasyon kavramları, idare hukuku ve konuyla bağlantılı diğer disiplinlerde üzerinde çok durulan ve yazılan bir alan haline gelmiştir. Regülasyon kavramı, bazen düzenleme yetkisi ile özdeş bir şekilde, bazen ise bundan farklı bir anlamda kullanılmaktadır. Özellikle vurgulamak gerekir ki, Türk hukuk literatürüne iktisatçılar tarafından ithal edilen "regülasyon" kavramı, Türkçeye bazılarınca "düzenleme" diye tercüme edilmekle birlikte, "piyasanın devlet ve idari kuruluşlarca düzenlenmesi anlamında da kullanılmakta, bu çerçeveden hareketle, BIO adı verilen kuruluşlarca yerine getirilen bir etkinlik olarak sunulmaktadır. BİO'ların bu temel etkinliği yapma görevlerinin düzenleme
yetkisini de içerdiği duraksamasız kabul edilmektedir. BIO ya da düzenleyici ve denetleyici kurum olarak nitelenmesi mümkün olan çeşitli kurumlara değişik formülasyonlar ile düzenleme yetkisi verildiği gözlemlenmektedir. Örneğin; 04.04.2001 tarih ve 4634 sayılı Şeker Kanununun 7. maddesine göre Şeker Kurumuna "Kanunda verilen yetkiler çerçevesinde düzenlemeler yapmak'] 28.07.1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 22. maddesiyle Sermaye Piyasası Kuruluna sermaye piyasası faaliyetleri ile spesifik konularda düzenleme ve denetleme yapmak; 20.02.2001 tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 5. maddesiyle, Enerji Piyasası Kuruluna "Bu Kanun hükümlerini uygulamak? görevi yanında çeşitli konulara ilişkin düzenleme yapmak; 07.12.1994 tarih ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 20. maddesiyle "bu Kanunun uygulamasını gözetmek ve Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirmek? görevi verilen Rekabet Kurumunun karar organı olan Kurula aynı kanunun 27. maddesinin (f) bendiyle "Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak tebliğler çıkarmak ve gerekli düzenlemeleri yapmak" ve (1) bendiyle "Menkul ve gayrimenkul eşya ve demirbaş alımı gibi satmalma, satma, kiralama konularındaki önerileri görüşüp karara bağlamak, bu konuda gerekli düzenlemeleri yapmak" ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. maddesinin (a) bendiyle, Türkiye Futbol Federasyonuna "Futbol faaliyetlerini yürütmek, futbolun gelişmesini ve yurt sathına yayılmasını sağlamak, bu konularda her türlü düzenlemeyi yapmak" görev ve yetkileri verilmiştir. Öte yandan, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), 03.01.2002 tarih ve 4733 sayılı "Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un4 2. maddesinin 1. fıkrasına göre, "Bu Kanunla ve diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip" olarak kurulmuştur. 4733 sayılı Kanunun 2. maddesinin 2. fıkrasıyla "Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu" TAPDK nm karar organı olarak öngörülmüş ve aynı Kanun un 3. maddesinin (a) bendiyle bu Kurula "Bu Kanun gereğince Kurum tarqfındcu\ yürütülecek görevler ile ilgili düzenlemeleri yapmak", (d) bendiyle "4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak", (e) bendiyle "Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeler yapmak" görev ve yetkileri verilmiştir.5 Hemen belirtelim ki, Türk Hukukunda sadece 5018 sayılı Kanunda "düzenleyici ve denetleyici kurum" olarak öngörülen kurumlara değil, bu Kanundaki listede yer almayan kurumlara da düzenleme yetkisi ve görevi de verilmiş bulunmaktadır.
- 1
39-83