TÜRKİYE'DE ÖZEL EMEKLİLİK PLÂNI UYGULAMASI

Özel emeklilik plânları, özel sektörde faaliyet gösteren bir işletmenin kendi işgörenlerine gönüllü olarak ve onların gelecekteki ekonomik güvenini sağlamak amacıyla, onların belirli bir ihtiyarlık yaşına ulaşmaları veya çalışamama durumuna gelerek işletmeden ayrılmaları halide, kendilerine veya geride kalan ailesine, toptan veya emeklilik aylığı1 şeklinde ilâve bir tutarı ödemek için aldığı tedbirlerin yürütüldüğü organizasyonlardır. Bugün Batı dünyasında yaygın olan görüşe göre özel emeklilik plânlarının2 önemi, bunların sosyal sigortaları tamamlamasmdadır. Özel emeklilik plânları, sosyal sigortaların yeterli ölçüde gelişmediği sahalarda bütün tedbirleriyle mevcut olmaktadır. Bu özelliği ile özel emeklilik plânları, yaşlılık probleminde sosyal sigortallar ve ferdi sigorta mukaveleleri yanında ilâve bir tedbir olarak karakterize edilebilir. özel emeklilik plânları şeklinde bir müessese Türkiye'de Sosyal Sigorta Kanununun 128. maddesi ile kabul edilen özel emeklilik sandıkları dolayısiyle uygulanmaya başlanmıştır. Özel emeklilik sandıkları, tüzel kişiliğe sahip bir kuruluş olarak faaliyet gösterebilmek için vakıf, dernek ve kooperatif şeklinde kurulabilirler. Ayrıca bir işletme, işgörenleri için bir emeklilik sandığı kurulması veya yaşaması için yedek akçe ayırmış ise, bilânçosundaki bu yedek akçelerin ortaklık mal varlığından ayrılarak halen varolan veya kurulacak bir vakfa veya bir diğer tüzel kişiye (dernek, kooperatif gibi) devretmelidirler. Vakıf olarak kurulan emeklilik sandıkları, Ticaret Kanununun 468. maddesi ve Medenî Kanunun 903 sayılı kanunla değiştirilen hükümlerine tabidirler. 903 sayılı kanunun 77/A ve devamı maddelerin i n istihdam edilenler ve işçilere yardım vakıfları olarak nitelendirdiği ve bir resmî senetle kurulacağını öngördüğü vakıflar, bizim emeklilik dediğimiz amaç ile kurulur ve çalışırlar. Teşkilât, faaliyet ve mali durumları kesin olarak 903 sayılı kanun hükümleriyle belirlenmiştir. Kanunda istihdam vakfı olarak tanımlanan emeklilik sandıkları, tâbi oldukları kanunlar bakımından i k i t ü r l ü d ü r : ----- a) • 506 sayılı sigortalar kanununun geçici, 20. maddesine uygun olarak kurulan ve sosyal sigortaya bağlı olmayan emeklilik sandıklarıdır. Halen Türkiye'de banka ye sigorta şirketleri bu uygulamaya rağbet göstermektedirler. bî Sosyal Sigortalar Kanununa tâbi olup da bundan başka, işgörenlerine ilâve emeklilik menfaatları sağlamak için özel sektör- işletmelerinin kurdukları emeklilik sandıklarıdır,