You are here

Home » Content

YES EVİ'NİN FAKR-NÂME' Sİ

Journal Name:

  • İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi

Publication Year:

  • 1976
Author Name
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Yayınlamış olduğumuz Fakr-nâme mukaddimesi: • veya' risâiesij' Dîvân-i • 'Hikmetin Taşkend ve bazı Kazan baskılarında yer almaktadır (bk. Hikmet-i hazret-i sultânu'l-'ârifîn Hvâce Ahmed b. İbrahim b. Mahmüd b.İftihâr-i Yesevi*, Taşkend 1312, s. 2-15; Dîvân-i Hikmet-i sultânu'l-'ârifîn '.H?3ce Ahmed b.. ibrahim b. Mahmüd İftihâr-i Yesevi, (Üçünçi mertebe), Kazan 1311/1896, s. 3-17; Dîvân-i Hikmet, Ğavşu'l-vâşılîn sultânu'l-'ârifîn Hvâce Ahmedri .Yesevi Hikmetleri, Kazan 1901, s. 121-129). Fakr-nâme müstakil bir risaleden ziyade Dîvân-i Hikmetin mensur bir mukaddimesi durumunda olup «Amma bilgil kim bu risâie-i kutbu'l-aktâb ve server-i meşâyıfr sultânu'l-evliyâ ve burhânu'l-etkiyâ ferzend-i hvân-i Hazret-i sultânu'l-enbiyâ şallaülâhu 'aleyhi ve sellem hazret-i sultân Hvâce Ah-med-i Yeşevî andağ aytıpdurlar kim...» sözleri ile başlamaktadır. .1901 tarihli Kazan baskısında ise Fakr-nâme «Hezihi risâle-i Hvâce AhmeâA Yesevi rahmetu'-llâhi ta<âlâ <aleyhh başlığını taşımaktadır (bk. s. 121). ; i Fakr-nâme'mn gördüğümüz Dîvân-i Hikmet yazmalarının hiçbirinde yer almayışı (bilmen yazmalar için bk.F. Köprülü, Türk Edebiyatı'nda İlkMutasavvıflar (İkinci basım), Ankara 1966,,s,\ 102,' not: 4) bu mukaddime veya risalenin, Yesevi tarafından kaleme alınmadığını, daha sonra Dîvân-i, Hikmeti tertip edenler tarafından yazılıp baskıya dahil edildiğini göstermektedir. F. Köprülü, sülük, âdabına âit bu risalenin,MazmVnm Cevâhirü'l-ebrâr min emvâci'l-bihâr (yegâne ryaz-ması için bk. İstanbul Üniversitesi Ktp. Türkçe yazmalar, no.: 3893) adlı eserinden çıkarıldığını ileri sürmektedir (bk. aynı eser, s. 103, not: 5). Yaptığımız karşılaştırmada Fakr-nâme'mn adı geçen eserle muhteva , yönünden, benzerlik gösterdiğini, ancak tertip yönünden tamamen ayrıldığını tesbit ettik (Hazînî'nin eseri hakkında fazla bügi için bk. F. Köprülü, aynı eser, umumî indeks, s. 322-323). Esasen aynı duruma Dîvân-i Hikmette, de rastlamaktayız. Gerek yazma, gerekse bas-m& Dîvân-i Hikmet .nüshalarında 'yer alan hikmetlerin bir kısmının Yesevî'ye âit olmadığı bilinmektedir. Aynı tarzda olan bu manzumeler ya Yesevî dervişleri tarafından yazılıp şeyhin mahlası ile Dîvân-i Hikmet nüshalarına dahil edilmişlerdir, yahut da «Ahmed» adlı başka bir hikmet şairi tarafından yazılan manzumeler Ye-sevî'nin dillerde dolaşan manzumeleri ile Dîvân-i Hikmet adı altında birleştirilmiştir (bu husûs için bk. F. Köprülü, aym eser, s. 105).
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-yes-evinin-fakr-name-si.pdf
  • 1
45
120
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AGr. AH.
An. İnd.
Az. T. Chag. Man.
A. von Gabain, Alttür kische Gramriiatik, Leipzig 1950 (2. baskı)
Edîb Ahmed b. Mahmüd Yüknekî,. Atehetü'lhakayık (Yayınlayan: Reşid Rahmeti Arat, İstanbul 195.1, T.D.K. yayınlarından, C. II. 32)
W. Bang - A. von Gabain, Analytischer Index zu den fünf ersten Stücken der türkischen Turfan-Texte, Ber¬lin 1931 ; -
Muharrem Ergin, Azeri Türkçesi, İstanbul 1971, İst. Üniv. Ed. Fak. yayınları, no : 1633
Jânos
Eckmann
, Chagatay Manual, Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Volume 60, Mouton and Co., The Hague, The Netherlands 1966
119
Clauson, EDPT.
Dîvân.
Doerfer, TMEN. DS.
El-ldrâk.
Et-Tuhfetü'z-Zekiyye.
İbnüMühennâ.
KB.
Manzum Oğuznâme. M. I ' "
Nesâyim.
OrkiGr.
Sir Gerard Clauson, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteehth-Century Turkish, Oxford 1972
Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lugat-it-Türk (Yayınlayan: Besim Atalay, c. I-III, Ankara 1938-1941; Dizin; Ankara 1943
Gerhard
Doerfer
, Türkische und mongolische Elemente im. Neupersişchen, c. I-IV, Wiesbaden 1969-1975,
Drevneiyurkskih Slovar', Akademiya Nauk CCCP, Ins-titut Yâzıkovnaniya, Leningrad 1969
Abû Hayyân, Kitâb al-İdrâk li-Lisân al-Atrâk (Yayınlayan : Ahmet Caferoğlu, İstanbul 1931)
Et-Tuhfetü'z-Zekiyye fil-lûgat-it-Türkiyye (Yayınlayan: Besim Atalay, İstanbul 1945, T.D.K. yayınlarından)
İbnü Mühennâ Lügati (Yayınlayan: Aptullah Battal, İstanbul 1934) .
Yûsuf Has Hacib, Kutadgu Bilig (Yayınlayan: Reşid Rahmeti Arat, I Metin, İstanbul 1947, Türk Tarih Kurumu yayınlarından)
OGr.
Kemal Eraslan, Manzum Oğuznâme, TM. c. XVIII, İstanbul 1976, s. 169-236
A. von Le Coq, Türkische Manichaica aus Chotscho I, Berlin 1912 (Aus den Anfang zu den Âbhandlungen der Koniği. Preuss. Akademie der Wissenschaften 1911)
Kemal Eraslan, Alî Şîr Nevâyî, Nesâyimü'l-muhabbe min şemâyimi'l-fütüvve -Metin ve Dil Hususiyetleri- İstanbul 1969 (Ed. Fak. Doktora Tezi)
Talat Tekin,
A
Grammar df Orkhon Turkic, Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Volume.'69, Mouton and Co., The Hague, The Netherlands 1968
A:. .von-' •Gabain,"- ÖzbekUsche Grammatik, Leipzig und Wien 1945
120
Radlöff,-.Wb.:::;
Şeyh Süleyman.
TDAY. Belleten. TDB.
TDED.
TM. :':••> V...-' TTS. '
US.
Zenker, Wb.
Wilh'elrri-
Radloff
, W,ersûchreines Wortefbuchesder Türk-Dialecte, c. .MV;; Moüton and Co., The Hague, The Netherlands I960
Şeyh Süleyman . Efendi-i Buharî, Lugat-i Çağatay ve Türkî-i Osmarii, İstanbul 1.298
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-B elleten .
Muharrem Ergin; Türk Dil Bilgisi, İstanbul 1972, İst. ,Üniy. Ed. Fak. yayınları: 785
'
Türk Dili . ve. Edebiyatı Dergisi
.Türkiyat Mecmuası •
Taniklariyle Tarama Sözlüğü, c. I-VI, Ankara 1963¬1972; ,V;V ::. ,•
Ahmet Caferoğlu, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul. 1968, T.D.K. yayınlan, Sayı: 250
Julius Theodor Zenker, Türkisch-arabisch, persisches . Handworterbuch, Leipzig 1866

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com