Journal Name:
- İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
| Author Name |
|---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Türkçe, bilinen tarihinden bu yana, siyasî ve kültürel münasebetlerin bir sonucu olarak bir çok dil ile unsur alış verişinde bulunmuş, bu bazen fonolojik bir etki, bir ek, bir kelime, bazen de cümle kuruluşuna tesir eden bir yapı şeklinde olmuştur. Türkçe'deki alıntı unsurların ise daha çok Arapça ve Farsça kaynaklı oldukları malûmdur. Coğrafî yakınlık ile birlikte din ve edebiyat yoluyla gerçekleşmiş bulunan kültürel münasebet Arapça ve Farsça unsurlarm Türkçe'ye daha yoğun bir şekilde girmesine yol açmış, öyle ki, bir kısım insanların Batı Türkçesinin Osmanlı Türkçesi diye adlandırdığımız bir dönemine, Arapça, Farsça ve Türkçe'den mürekkep bir başka dil olarak bakmalarına sebep olmuştur.
Arapça ve Farsça'dan alıntı dil unsurları içinde" ise tamlamaların elbette çok önemli bir yeri bulunmaktadır. Tek tek kelimelerin ve bazı çok kullanılan terkiplerin günümüz Türkçesindeki karşılıklarım sözlüklere bakarak bulmak mümkün olduğu hâlde, isim ve sıfat tamlamalarının manalarını anlamak ve karşılıklarını vermek ayrı bir çabayı ve dikkati gerektirmektedir. Bu çabaya yol gösterecek ve dikkate ışık tutacak açıklamalar da; maalesef, gramer kitapları¬mızda yeterince yer almış değildir1. Bu kitaplarda sadece, bu terkiplerin iki ke- limeyle kurulu olanları konu edilerek Türkçe, Farsça, Arapça tamlamalarla ilgili bilgi verilmiş, daha fazla kelimeyle kurulu olanları, örnekleri verilerek *tetâbu-ı izafet' terimiyle zikredilmekle yetinilmiştir.
Bu çalışmada, söz konusu bu tamlamaların şekil ve anlam yönünden Türkçe cümlenin bir unsuru olabilme kabiliyetleri üzerinde durulacak, bunların Türkçe yapı içinde cümleye katılmaları, bu dil unsurlarının alıntı şekiller olarak Türkçe unsurlarla ne tür bağlantılar kurabildikleri ve sonuç olarak da bu yapıların Türkçe cümlenin gramerce sınırları içinde "yabancı" kalıp kalmadıkları konusuna açıklık getirilmeye çalışılacaktır.
- 1