You are here

PÎRÎ PAŞA-ZÂDE MEHMED B. ABDÜ'L-BÂKÎ EL-CEMÂLÎ'NİN TUHFE-1 ŞÂHİDÎ ŞERHİ: TUHFE-İ MÎR

ŞERH OF TUHFE-1 ŞÂHİDÎ : PÎRÎ PAŞA-ZÂDE MEHMED B. ABDÜ'L-BÂKÎ EL-CEMÂLÎ'S TUHFE-İ MÎR

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.131
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Verse dictionarie s wich are even never talked about in any sources are paid in succifient attetion. And they are the mateirals of not only Classical Turkish Literature but also of Turkish Lexicology in respect of the words they include. Verse dictionaries are small in volume, very useful and easy to memorize. These dictionaries' main aim is to have new children in Sıbyan school memorize new words, to teach literary arts and also to teach prosody and taktî. The number of verse dictionaries that are written in Anatolian area is more than fifty. However, only four of them were published. Tuhfe-i Şâhidî has many copies in the libraries in Turkey and foreign. And it is a dictionary which was printed five times between the years of 1848-1867. The aim of wiriting this work is to collect and explain unclear words in Mevlânâ's Mesnevî. Although there is a doctorate thesis on this dictionary, it has been published in 2006. Any commentary on verse dictionaries are not studied yet. In this paper, we will try to introduce Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü'l-bâkî El-Cemâlî's Şerh: Tuhfe-i Mîr in the respect of commentary method.
Abstract (Original Language): 
Çoğu kaynakta bahsi bile geçmeyen manzum sözlükler Türk edebiyatı sahasında göz ardı edilen eserlerdir ve sadece Klâsik Türk Edebiyatı sahasının değil aynı zamanda içerdikleri kelimeler bakımından Türk leksikolojisinin de önemli malzemelerindendir. Manzum sözlükler hacmi küçük, faydası çok ve ezberi kolay eserlerdir. Bu sözlüklerin yazılıştaki asıl amacı sıbyân mektebine yeni başlayan çocuklara kolaylıkla kelime ezberletmek, edebî sanatları ve bunun yanında aruz veznini ve taktî'i öğretmektir. Anadolu sahasında yazılan manzum sözlük sayısı elliyi geçmektedir. Ancak bunlar arasında metinleri neşredilenlerin sayısı henüz dörttür. Tuhfe-i Şâhidî manzum sözlükler arasında en çok rağbet gören, Türkiye'deki kütüphanelerde, koleksiyonerlerde, yurt dışındaki kütüphanelerde yüzlerce nüshası bulunan ve 1848-1867 yılları arasında 5 kez basılan bir sözlüktür. Bu eserin yazılış amacı Mesnevî'de geçen "garîb" yani anlaşılması güç olan kelimeleri derlemek ve açıklamaktır. Bu eser, hakkında bir doktora tezi hazırlanmıştır ve 2006 yılında neşredilmiştir. Manzum sözlüklere yazılan şerhler ise hâlâ keşfedilmeyi beklemektedir. Henüz hiçbir manzum sözlük şerhinin metni ortaya konmamıştır. Biz bu çalışma çerçevesinde Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü'l-bâkî El-Cemâlî'nin Tuhfe-i Şâhidî'ye yaptığı şerhi, yani Tuhfe-i Mîr'i şerh metodu bakımından tanıtmaya çalışacağız.
296-312

REFERENCES

References: 

Alparslan, Ali, Manzum Lügatler ve Tuhfe-i Vehbî'nin Alfabetik Tertibi",
Mezuniyet Tezi, İstanbul 1946-1947. Ateş, Ahmet, "Metin Tenkidi Hakkında (Dasitân-ı tevârih-i mülûk-i âl-i Osman
münasebeti ile)", Türkiyât Mecmuası, C.VII-VIII, 1 (1942), s. 255. Çınar, Bekir Miftâh-ı Lisân Manzum Türkçe-Fransızca Sözlük, Akçağ Yayınları,
Ankara 2007.
Çıpan, Mustafa, Muğlalı Şâhidî Dede(Hayatı-Sanatı-Eserleri), Nur Basımevi, Konya tarihsiz.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara
1999.
Hâzâ Kitâb-ı Tuhfe-i Mîr, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Bağdatlı Vehbî Kütüphanesi No: 1769.
Hâzâ Şerh-i Şâhidî, Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Kütüphanesi No: 658.
İmamoğlu, Ahmet Hilmi, 'Farsça-Türkçe Manzum Sözlükler ve Şahidi'nin Sözlüğü(İnceleme-Metin)," Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum 1993.
İmamoğlu, Ahmet Hilmi, Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede Tuhfe-i Şâhidî Farsça-Türkçe Manzum Sözlük, Muğla Üniversitesi Yayınları, Muğla 2006.
Kartal, Ahmet, Tuhfe-i Remzî, Akçağ, Ankara 2003.
45 Fuad Köprülü, "Türk Edebiyatı Tarihi'nde Usûl", Edebiyat Araştırmaları, TTK, Ankara 1999, s.47.
Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları
Volume 2/3 Summer 2007
311
Zehra
Gümüş
Kırbıyık, Mehmet, Miftâh-ı Lisân Adlı Manzum Fransızca-Türkçe Sözlük Üzerine, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:11 -
2002, s.184-200.
Kılıç, Atabey, "Manzum Sözlüklerimizden Manzûme-i Keskin", Kayseri ve Yöresi
Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 12-13 Nisan 2001, Kayseri. Kılıç, Atabey, Mustafâ bin Osmân Keskin, Manzûme-i Keskin, Laçin Yayınevi,
Kayseri 2001.
Kılıç, Atabey, "Manzum Sözlüklerimizden Sübha-i Sıbyân Şerhi "Hediyyetü'l-İhvân" Celal Bayar Üniversitesi "II. Uluslararası Türk Tarihi ve Edebiyatı Kongresi", 11-12-13 Kasım 2005 Manisa.
Kılıç, Atabey, "Klâsik Türk Edebiyatında Manzum Sözlük Yazma Geleneği Ve Türkçe-Arapça Sözlüklerimizden Sübha-i Şıbyân", Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu (6-7 Mayıs 2005 Urfa). (Prof Dr. Abdülkadir Karahan'a Armağan Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu, (Yayına Hazırlayanlar Eyüp Azlal, Necmi Karadağ, M.Emin Karahan), Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay, Şanlıurfa 2006, s. 186-189.
Kılıç, Atabey, "Günümüzde Metin Neşri ve Problemleri Üzerine Düşünceler", I. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni, 8-10 Ekim 2003, KIRŞEHİR; I. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni, 8-10 Ekim 2003 Bildiriler,(Hazırlayan Yard. Doç. Dr. Ahmet GÜNŞEN) KIRŞEHİR 2004, s. 331-345.
Kılıç, Atabey, "Manzum Sözlüklerimizden Sübha-i Sıbyân Şerhi Hediyyetü'l-İhvân", Turkish Studies 1. Cilt 1. Sayı Teımmuz-Ağustos-Eylül 2006, s. 19¬28. http://www.turkishstudies.net/dergi/cilt1/sayi1 /makale/kilic.pdf
Kılıç, Atabey, "Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerimizden Tuhfe-i Vehbî", Turkish Studies,1.Cilt 4. Sayı Bahar2007, 410-475. http ://www.turkishstudies.net/dergi/cilt1 /sayi4/kilicatabey.pdf
Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi'nde Usûl, Edebiyat Araştırmaları, TTK,
Ankara 1999, s.47.
Muhtar, Cemal, İki Kur'an Sözlüğü: Lugat-ı Ferişteoğlu ve Lugat-ı Kânûn-ı İlâhî, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, İstanbul 1993.
Öz, Yusuf, Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri, Selçuk Üniversitesi Yayını. Konya 1999.
"Pîr Mehmed", Bursalı Mehmed Tâhir,Osmanlı Müellifleri, Bizim Büro Ankara 2000., 2. C., s.112.
"Remzî", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergah Yay., İstanbul 1990., 7.C.
s.309-310.
Sünbülzâde Vehbî, Tuhfe, (Haz: Yrd. Doç. Dr. Numan Külekçi, Yrd. Doç. Dr.
Turgut Karabey), Erzurum, 1990. Tuhfe-i Mîr, Erzurum İl Halk Kütüphanesi No: 23984, vr. 1b. Tuhfe-i Mîr Pîrî Paşa-zâde, Erzurum İl Halk Kütüphanesi No:23984.
Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları
Volume 2/3 Summer 2007
Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü'l-bâkî El-Cemâlî'nin Tuhfe-i Şâhidî Şerhi: Tuhfe-i Mîr
312
Tuhfe-i Mîr, Millî Kütüphane No: 06 Mil. Yz. A. 2829.
Tuhfe-i Mîri, Burdur İl Halk Kütüphanesi No: 2011.
Tuhfe-i Mîr, Nuruosmaniye Kütüphanesi No: 4756.
Tuhfe-i Mîr, Halet Efendi No: 571
Tuhfe-i Mîr f Şerhi Tuhfe-i Şahidi, Nafiz Paşa No: 1477
Tuhfe-i Mîr, Almanya Milli Kütüphanesi No: Ms.or.oct.1046 Staatsbibliothek.
Tuhfe-i Mîr, Mısır Milli Kütüphanesi No: Lugatı Türkî Talat 3, Lugatı Türkî Talat
33
Tuhfe-i Şerh-i Şâhidî, Bosna Hersek Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi No: R-744, R-
3307, R-3574
Yurtseven, Necmettin, "Türk Edebiyatında Arapça-Türkçe Manzum Lugatler ve Sünbülzâde Vehbî'nin Nuhbe'si," Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2003.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com