Journal Name:
- İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi
| Author Name | University of Author |
|---|---|
Abstract (2. Language):
It is a clear-cut fact that dramatic texts have certain different properties than
other kind of literary texts. The way theatre texts belonging to foreign cultural systems
succeed on the stage in a target culture setting is mostly related to the works of the
translators, since when the theatre translator ignores the dynamics of the stage, it is
highly possible that the translation turns out to be unfit to perform. As a result of such
instances, directors and performers of theatre usually complain about the translators of
source texts in due staging. Consequently, theatre texts become performable on stage
bound to the potentials of the directors and the dramatists in rewriting the translations
when the source text is translated solely with a concern of fidelity and aiming only at
transferring a literary text from its source to a target culture without regarding the
intricacies of staging. However, although it would require hard work, it is not entirely
impossible to aim at a translation which can be both publishable and performable at
once.
Taking this aim as a starting point, this study sets out to question the translation
process of English author Somerset Maugham’s 1934 play For Services Rendered. In
the first part of the study, the reasons behind the translation of this play are put forward
in the light of a dramaturgical analysis of the play. In the latter part, how the target text
relates with the staging circumstances is scrutinized with the help of the examples from
the translation. One of the main aims of this paper is to emphasize the importance of
dramaturgical and stylistic analysis of the source text in the process of translating a
theatre piece. In this context, the role that the theatre translator plays as a dramaturge
during the course of the staging of the play becomes apparent. Another aim of this study
is to illustrate that it is possible for the translator to employ the tools of the target
language and enrich his/her translation with the purpose of constructing a distinctive
style. Drawing from both of these aims, this paper proposes that a translation reflecting
the style of both the source text author’s and the translator’s, and one that takes staging
into account, would gain a much active function in the staging process.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Tiyatro metinlerinin diğer yazınsal metin türlerinden farklı özelliklere sahip
olduğu su götürmez bir gerçektir. Yabancı bir kültür dizgesine ait tiyatro metinlerinin,
erek kültür sahnesi üzerinde hayat bulabilmeleri büyük ölçüde çevirmenlerine bağlıdır
zira tiyatro çevirmeninin, tiyatro sahnesinin dinamiklerini dikkate almaması
durumunda, sahne üzerinde icra edilmesi fazlasıyla güç bir metnin ortaya çıkması
kuvvetle muhtemeldir. Bu duruma örnek teşkil edebilecek bir durum, sahneleme
sürecinde, yönetmen ve oyuncuların çoğunlukla, kaynak metnin çevirmenlerinden dert
yanmalarıdır. Dolayısıyla, sahne gerçekleri göz önünde bulundurulmadan, sadakat
kaygısıyla, salt bir yazınsal eserin erek kültür dizgesine aktarılması amacıyla yapılmış
bir çevirinin, erek kültür sahnesi üzerindeki yaşamı büyük oranda yönetmen ya da
dramaturgun çeviri metni yeniden yazma yeteneğine bağımlı bir hale gelmektedir.
Bununla birlikte, çeviri sürecinde hem yayımlanacak bir metnin, hem de sahnelenecek
bir tiyatro metninin ortaya çıkarılması zor olmakla beraber başarılması imkânsız bir
hedef değildir.
Bu hedefi çıkış noktası olarak alan bu çalışma, İngiliz yazar Somerset
Maugham’ın 1934 yılında yazdığı For Services Rendered adlı oyunun çeviri sürecini
tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın ilk bölümünde, söz konusu oyunun
neden çevrildiğine ilişkin gerekçeler, oyunun dramaturjik çözümlemesi ışığında ortaya
konmuştur. Makalenin sonraki bölümündeyse, metnin çevirisinden sunulan örnekler
vasıtasıyla, çeviri sürecinde alınan kararların, sahne gerçekleriyle ne ölçüde bağdaştığı
tartışılmıştır. Bu çalışmanın önemli amaçlarından biri, tiyatro metinlerinin çevirisinde,
kaynak metnin dramaturjik ve biçemsel açıdan çözümlenmesinin, çeviri sürecinin
vazgeçilmez bir aşaması olduğunu vurgulamaktır. Bu bağlamda düşünüldüğünde, bir
oyunun sahnelenme sürecinde, tiyatro çevirmeninin, bir dramaturg sorumluluğu
üstleneceği açıktır. Makalenin başka bir hedefiyse, çevirmenin, erek dilin kaynaklarını kullanarak, çevirisini zenginleştirmesinin, dolayısıyla da kendi biçemini oluşturmasının
mümkün olduğunu göstermeye çalışmaktır. Makale bu şekilde, hem kaynak metin
yazarının biçemiyle koşut giden, hem de çevirmeninin biçemini yansıtan, sahne
gerçeklerinin bilincinde yapılmış bir çevirinin, sahnelenme sürecinde çok daha etkin bir
işlev kazanacağını ortaya koymayı hedeflemektedir.
FULL TEXT (PDF):
- 14
71-101