ON PHYSICAL ASPECTS OF SOUATTERS IN TURKEY
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Author Name |
---|
Abstract (2. Language):
This study rests on the hypothesis that economic relations have a definite impact
on the formation of physical space. What are the factors which caused the
transformation of tin roofed shacks into orderly and regular neighborhoods of
big cities of Turkey during the past 40 -45 years? The evolution of the gecekondu
process should not be interpreted merely as the renewal of physical elements
of such shelters. The distinguishing character of a gecekondu does not arise from
the fact that it is built on somebody else's land. Although the familiar urban
construction process is completed in single steps, gecekondu type of residences
follow a building process which continues and evolves in time. Thus, urban
residential structure consists of a 'rigid' component which reflects the
contemporary level of capital, technology and organization and which is
renewed in pre-defined stages; and a far more 'flexible' component called gecekondu.
This study aims at analysing the characteristics of the 'flexible"
component and at discussing the process of its transformation in time. The
evolution of gecekondus in Turkish cities can be categorized into four stages.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Gftwfkondu belirli ekonomik ilişkilerin mekana yansıdığı bir barınak türü ve bu
barınakların oluşturduğu bir yerleşme biçimidir. Gecekondunun evrimi onu yaratan
emeğin ekonomi içindeki evrimini izler. Kırdan göçen emeğin, 1945-50
arasında, genelde, marjinal işlerde çalışması sonucu, sistemin kendilerine mekanda
kalıcı çözümler getirmediği tartışılmış ve ekonominin marjininde kalmanın mekana
yansıyışınm da mekanın 'marjininde' teneke damlı konut mahalleleri biçimini
aldığı Öne sürülmüştür. Gecekondu kesimi 1955'lere doğru, marjinal işlerden
küçük çaplı işlere geçmeye başlayınca, gecekondunun da mekansal görünümü
değişmiş ve teneke damlı, alt yapışız konut yığınları, düzgün ve düzenli bir
yapılaşmaya yönelmiştir. 1960'lardan sonra ise gecekondu kesimi, ekonomi içindeki
yerini, yalnızca "ucuz" emek deposu olarak değil, iç pazarın hem mekansal
sınırlarını genişleten hem de katılımı ile yoğunluğunu arttıran önemli bir etken
olarak daha da sağlamlaştırmış ve kesinleştirmiştir. Gecekondu nüfusunun kent
ekonomisinin önemli bir öğesine dönüşmesi sonucu gecekondu mahalleleri de
kentin olağan, alışılmış mahallelerine dönüşmeye başlamış, alt yapı yatırımları
öncelik kazanmıştır. 1970'den sonra ise kent toprağı üzerinde spekülasyonun artması,
özellikle eski ve merkeze yakın gecekondu mahallelerinde çok katlı yapılara
dönüşümü başlatmıştır.
Kente yerleşmede ve kentli gibi bir yaşam sürdürmede, konut, göçenin en önemli
güvence kaynağını oluşturmaktadır. Konduya bu boyutu ile değer verilmektedir.
Kondu, yalnızca bir barınma aracı değil, bir gelir ve biriktirim kaynağıdır. İşler
kötü gittiğinde kira geliri sağlayabilmektedir. Kent toprağının değeri arttıkça,
kondu ufak çaplı spekülasyon kaynağına dönüşmektedir. Nitekim, konutun eklemelerle
genişlemesi en fazla bu amaca hizmet etmektedir, örneğin, konutlarda
çocuklara ayrı bir yatak ve çalışma mekanı vermek için olanaklar zorlanmamaktadır.
Bu olanaklar öncelikle aileye genel bir yaşam ünitesi sağlamak için kullanılmaktadır.
Sonraki eklentiler ise, aile genişler ya da çocuklar evlenip aile ile
birlikte yaşamayı sürdürürlerse ya da kiralama amacı ile yapılmaktadır. Gecekondu
türü konutun en temel ayırıcı ve belirleyici özelliği "yapım sürecinde esnekliktir".
Gerek güvencesiz koşullar, gerekse parasal olanaksızlar içinde konutun tümünü
bir aşamada tamamlayamayan gecekonducu, ekonomik yaşamında gelirinin
oynaklığı koşutunda, konutun yapımım, zaman içinde olanakları ölçüsünde
gelişen bir sürece dönüştürmektedir. Parasal olanakları farklı düzeyler arasında
değiştikçe, gecekonducu bu olanakları biriktirerek, konuta ekler yapmakta, oda
ölçeğinde kiralamakta, konutun tümünü kiralamakta ya da satmaktadır. Konutun
yapımı, böylece, gecekonducunun gereksinmeleri ve olanakları arasındaki
dengeye bağımlı olarak gelişmektedir.
özetlenirse, vurgulanmak istenen, gecekondunun, bir kalkınma modelinin belirli
aşamalarındaki ilişkilerin mekana yansısı olduğudur. Gecekondu salt mekansal
bir olgu değil, sosyal ve ekonomik yaşantının mekandaki özel görünümüdür.
FULL TEXT (PDF):
- 2
143-170