You are here

Home » Content

GÜNEY-KUZEY KÖLE TİCARETİNDE ANTALYA LİMANI

PORT OF ANTALYA IN SOUTH-NORTH SLAVE TRADING

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2017
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12464

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Antalya port was an important gateway to Anatolia's Mediterranean and World Trade network in the past. The port served as a central junction in the south-north slave trade and commodity trade. It cannot be denied that this trade contributed to Antalya in becoming an important port city in the Mediterranean. The port became a frequent place for Mediterranean merchants during the Byzantine, Selçuklu and Ottoman periods. It was the gateway to the Indian and Arabian goods. It can be said that the “pençik” image taken from the slaves had an important share among the income obtained from the port of Antalya during the Ottoman period. The port was important in slave trade traffic. Although the port lost business in the 17th Century with the change of the way of Indian spice trading, it carried on to bring slaves from Africa. Black slaves are found in the 19th century Antalya sherist registers. With the Ottoman large landowners and households, it can be concluded that slave labour was still needed for agricultural activities in Western Anatolia. In this respect, of the Prime Ministry Ottoman archives, "Finance Circular", "Head Accounting Book" and "Kamil Kepeçi" regimentations were used as the primary source supported by the literature. This study aims to analyze the change, transition and development of Antalya and its port within the frame of historical period. The history of Antalya has been put forward by dividing it into before Turks, Selcuklu and Ottoman periods. In this context, the trade and trade of slave have been studied. Firstly, the role of Antalya in north trade, then its role in the south trade and its position in the silk and spice roads have been handled and slave trade has been explained. Moreover, it has been found out that custom taxes gained from slave trade, the “mukataa” of Antalya port and “iltizams” have been identified.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Antalya limanı, geçmişte Anadolu’nun Akdeniz ve Dünya Ticaret ağına açılan önemli bir kapısıdır. Liman güney- kuzey köle ve emtia ticaretinde merkezi bir kavşak görevi görmüştür. Bu ticaretin de Antalya’nın Akdeniz de önemli bir liman şehri haline gelmesine katkısı yadsınamaz. Liman; Bizans, Selçuklu ve Osmanlılar zamanında Akdeniz tüccarlarının uğrak yeri olmuştur. Hindistan ve Arap mallarının giriş kapısı niteliğindedir. Osmanlı döneminde Antalya limanından elde edilen gelirler arasından kölelerden alınan pençik resminin önemli bir payı olduğunu söylenebilir. Köle ticareti trafiğinde liman önem arz etmektedir. Hindistan baharat ticaretin yolunun değişmesi ile 17. yüzyılda liman işlerliğini kaybetse de Afrika’dan köle getirilmeye devam edilmiştir. 19. yüzyıl Antalya şer’iyye sicillerinde siyahi kölelere rastlanmaktadır. Osmanlı geniş toprak sahiplerinin ve hane halkı aileleri ile Batı Anadolu da tarım faaliyetlerde halen köle emeğine gerek duyulduğu sonucuna varılabilir. Bu doğrultuda literatür destekli birincil kaynak olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinden “maliyeden müdevver”, “başmuhasebe defteri” ve “kamil kepeci” tasnifleri kullanılmıştır. Bu araştırmada tarihsel süreç içerisinde Antalya ve limanın değişim, dönüşüm ve gelişimi irdelenmiştir. Antalya’nın tarihi Türkler öncesi, Selçuklu ve Osmanlı dönemi olmak üzere üç döneme ayrılarak Antalya limanın dönemsel etkinliği ortaya çıkarılmıştır. Bu bağlamda Antalya limanındaki ticaret ve köle ticareti araştırılmıştır. İlk olarak Antalya’nın kuzey ticaretindeki rolü akabinde güneydeki rolüyle beraber ipek ve baharat yollarındaki konumu ele alınıp köle ticaretine geçiş yapılmıştır. Ayrıca Köle ticaretinden alınan gümrük vergileri, Antalya iskelesinin verildiği mukataalar ve iltizamlar tespit edilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-guney-kuzey-kole-ticaretinde-antalya-limani.pdf
  • 26
115
130
  • Turkish

REFERENCES

References: 

BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) “Maliden Müdevver” (BOA. MAD), 102.
BOA. “Bab-ı Defteri Başmuhasebe” (D. BŞM), 1438, 2869.
BOA. “Kamil Kepeci” (KK), 63.
Acun, Hakkı, “Giriş”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, Ed. Hakkı Acun, Kültür Bakanlığı
Yayınları, Ankara 2007, s13-19.
Akdağ, Mustafa, Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, I, İstanbul 1979.
Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri II. Bayezid Devri Kanunnameleri,
İstanbul 1990.
Akkaya, Mustafa, “Osmanlı Dönemi Batı Anadolu’da Tarımsal İşgücünde Kullanılan Köleler”,
Osmanlı Devleti’nde Kölelik, Ed. Zübeyde G. Yağcı- Fırat Yaşa, Tezkire Yay., İstanbul
2017, s. 249-269.
Arıkan, Zeki, XV-XVI. Yüzyıllarda Hamit Sancağı, İzmir 1988.
Armağan, Abdüllatif, “Tarihsel Süreç İçinde Teke Yöresi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, XX/32,
Anakara 2002, s. 1-19.
Armağan, Abdüllatif, “XVI. Yüzyılda Antalya”, Tarih Araştırmaları Dergisi, XIV/36, Ankara 2005,
s. 93-111.
Armağan, Abdüllatif, “XVI. Yüzyılda Teke Sancağı’nın İdarî Taksimatı ve Kır İskân Merkezleri”,
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, VIII/3, Ankara 2011, s. 150-198.
Ayalon, David, “Memlûk Devletinde Kölelik Sistemi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, IV, Çev.: Samira
Kortantamer, İzmir 1989, s. 211-247.
Baykara, Tuncer, Türkiye Selçuklularının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul 2004.
Bedirhan, Yaşar, “Selçuklu Türkiyesi’nde Ticaret Yolları, Limanlar ve Pazar Yerleri”, Turkish
Studies, volume11/11, Summer, Ankara 2016, 13-28.
Braudel, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, I, Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul 1989.
Booth, Ian, “Kuzeybatı Anadolu’da Gaziler, Yollar ve Ticaret 1179-1291”, Tarih İncelemeleri
Dergisi, XXVII/1, Çev.: Murat Keçiş-Şahin Çeler, İzmir 2012, s. 243-266.
128 Zübeyde GÜNEŞ YAĞCI - Mustafa AKKAYA
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/26
Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, Çev.: Erol Üyepazarcı, İstanbul 2000.
Demirci, Doğan, Gelendost Ertokuş Kervansarayı, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Süleyman
Demirel Üniversitesi, Isparta 2006.
Durugönül, Esma, “Zorunlu Göç Olarak Köle Ticareti ve Sonuçları-Antalya Bölgesinde Afro
Türkler”, Akdeniz Kentleri: Gelecek İçin Geçmişin Birikimi, Mersin 2011.
Emecen, Feridun, “Antalya”, TDVİA, III, İstanbul 1991, 232-236.
Erdem, İlhan, “Bir Ortaçağ Kenti Antalya: Geç Antik Dönemden Selçukluların Sonuna Genel Bir
Yaklaşım (I)”, Adalya, V, 2001/2002, s. 163-171.
Erdem, Y. Hakan, Osmanlıda Köleliğin Sonu 1800-1909, Çev.: Bahar Tırnakçı, İstanbul 2004.
Erdoğru, M. Akif, “Antalya ve Havalisi için Tarihi Bir Kaynak: Defter-i Evkâf-ı Livâ-i Teke”, Tarih
İncelemeleri Dergisi, X, İzmir 1995, s. 91-185.
Ergenç, Özer, XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara 2006.
Evliya Çelebi, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 10, Haz.: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert
Dankoff, İstanbul 2005.
Faroqhi, Suraiya, Osmanlı 'da Kentler ve Kentliler, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, İstanbul 1993.
Fleet, Kate, Erken Osmanlı Döneminde Türk-Ceneviz Ticareti, İstanbul 2009.
Geyikoğlu, Hasan, “Antalya’nın İlk Türk Mülki Amiri ve Kumandanı Mübarizettin Ertokuş’un
Faaliyetleri ve Eserler”, Adalya, V, Antalya 2001/2002, s. 187-202.
Güçlü, Muhammet, Antalya (Pamphylia Bölgesinde Yollar: Kesikbeli Yolu ve Son Yüzyıldaki
Durumu”, Adalya, V, Antalya 2001/2002, s. 237-242.
Hamza, Laike, Antik Çağ’da Doğu Akdeniz’de Ticaret, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk
Üniversitesi, Konya 2006.
Heyd, W., Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, Çev.: Enver Ziya Karal, Ankara 1975.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-Tevarih, Haz.: İsmet Parmaksızoğlu, Ankara 1999.
İnalcık, Halil, "Bursa and the Cornmerce of the Levant", ]ounıal of Economic and Social History of
the Orient, III/2, 1960, pp. 131-147.
İnalcık, Halil, “Bursa”, TDVİA, IX, İstanbul 1992, s. 445-449.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul 1993.
İnalcık, Halil, “Osmanlı Tarihine Toplu Bir Bakış”, Osmanlı, I, Ed. Gül Eren, Ankara 1999, s. 37-
116.
İnalcık, Halil, “Fatih Sultan Mehmed (1451-1481), Osmanlı, XII, Ed. Gül Eren, Ankara 1999, s. 47-
72.
İnalcık, Halil, “II. Mehmed”, İA, VII, İstanbul 1979, s. 506-535.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev.: Ruşen Sezer, İstanbul 2003.
Karaca, Behset, XV. Ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı, Isparta 2002.
Kitâb-ı Cihânnümâ, Ed. Bülent Özükan, İstanbul 2008.
Kayaoğlu, İsmet, “Anadolu Selçukluları Devrinde Ticari Hayat”, AÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi,
Ankara 1981, XXIV/1, s. 359-373.
Güney-Kuzey Köle Ticaretinde Antalya Limanı 129
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/26
Kaygusuz, Zülfiye, 10 Numaralı Mühümme Defteri’nin (1-78) Transkripsiyon ve Değerlendirmesi,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum 2006.
Keçiş, Murat, “XIII-XIV. Yüzyıl Bizans ve İslam Kaynaklarına Göre Kuzeybatı Anadolu Yol
Ağları”, Belleten, LXXVII/280, Ankara 2013, s. 849-874.
Kızıltoprak, Süleyman, “Memlûk Sistemi”, Türkler, V, Ankara 2002, s. 320-336.
Kızıltoprak, Süleyman, “Askeri Amaçlı Köle Ticaretinde Bir Kavşak Noktası Olarak Sivas”,
Cumhuriyetin 80. Yılında Sivas Sempozyumu (15-17 Mayıs), Sivas 2001.
Kızıltoprak Süleyman, “Memlûk”, TDVİA, XIX, Ankara 2004, s. 87-90.
Kiel, Michel, “Rodos”, TDVİA, XXXV, İstanbul 2008, s. 155-158.
Kopraman, Kazım Yaşar “Mısır Memlûkları (1250-1517)”, Türkler, V, Ankara 2002, s. 99-126.
Köse, Ensar, 18. Yüzyılın İlk Yarısında İçel ve Antalya Sahilleri’nde Ticaret”, CEDRUS, I, Antalya
2013, s. 299-328.
Küpeli, Özer, “Osmanlılar ve Doğu Ticaret Yolları Üzerine (XV-XVII. Yüzyıllar), Prof. Dr. Necmi
Ülker’e Armağan, İzmir 2008, s. 391-405.
Martal, Abdullah, “İzmir’in Akdeniz Ticaretindeki Rolü”, Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, Ed.:
Haydar Çoruh, M. Yaşar Ertaş, M. Ziya Köse, İstanbul 2011, s. 387-414.
Metin, Tülay, “Türkiye Selçuklu Devleti’nin Karadeniz’deki Siyasî ve Askerî Faaliyetleri” Akademik
İncelemeler Dergisi, III/2, İzmir 2008, s. 13-26.
Orhonlu, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti, Habeş Eyaleti, Ankara 1996.
Örenç, Ali Fuat, “Doğu Akdeniz’in Kadîm Muhafızları: Rodos Türk Cemaati”, Osmanlı Dönemi
Akdeniz Dünyası, Ed.: Haydar Çoruh, M. Yaşar Ertaş, M. Ziya Köse, İstanbul 2011, s. 353-
385.
Özcan, Koray, “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Tipolojileri–I- Pazar ya da Panayır
Yerleşmeleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, I, 2006, s. 205-223.
Özcan, Koray, “Anadolu Selçuklu Kentler Sistemi ve Mekânsal Kademelenme”, METU JFA, Ankara
2006, s. 21-61.
Özergin, M. Kemal, “Anadolu’da Selçuklu Kervansarayları”, Tarih Dergisi, XV/20, İstanbul 1965,
İstanbul, s. 141- 170.
Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, İstanbul 1993.
Pryor, John H., Akdeniz’de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş, Çev.: Füsun Tayanç-Tunç Tayanç, İstanbul
2004.
Reynolds, Edwards, Fırtınaya Karşı Ayakta Kalmak, Çev: Koray Akten, İstanbul 1985.
Sarıhan, Serap, I Numaralı Şer’iyye Siciline Göre XIX. Yüzyıl Başında Antalya’nın Sosyo-Ekonomik
Profili, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2003.
Sümer, Faruk, “Yabanlı Pazarı; Selçuklular Zamanında Uluslararası Büyük Bir Fuar”, Türk Dünyası
Araştırmaları Dergisi, 37, 1985, s. 1-99.
Şaman Doğan, Nermin, “Selçuklu Döneminde Siyasi ve Bani Kimliği ile Mübarizeddin Ertokuş”,
Edebiyat Fakültesi Dergisi, XXVII, 2010, s. 231- 251.
Şeşen, Ramazan, “Eyyûbiler”, TDVİA, XII, İstanbul 1995, s. 20-33.
130 Zübeyde GÜNEŞ YAĞCI - Mustafa AKKAYA
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/26
Jonathan, Riley-Smith, “The Emergence of The Mamluks”, The Crusades: A History, New York
2005.
Tabakoğlu, Ahmet, “Osmanlı İktisadî Yapısının Anahatları”, Osmanlı, III, Ed. Gül Eren, Ankara
1999, s. 17-31.
Tanrıseven, Ruken, 12 No’lu Antalya Şer’iyye Sicili Defterine Göre 1862-1864 Yılları Arasında
Antalya Şehrinin İdarî ve Sosyo-Ekonomik Durumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2007.
Taşbaş, Erdal, 15 No’lu Antalya Şer’iyye Sicil Defterine Göre 1866-1867 Yılları Arasında Antalya
Şehrinin İdarî ve Sosyo-Ekonomik Durumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz
Üniversitesi, Antalya 2007.
Tekindağ, M. C. Şahabeddin, “Bayezid’in Ölümü Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Tarih Dergisi, XXIV, İstanbul 1970, s. 1-16.
Tekindağ, M. C. Şahabeddin, “Teke-eli veya Teke-ili”, İA, XII/1, İstanbul 1979, s. 124-128.
Toledano, Ehud R., “Köle Tüccarları, Kadınlar, Hamilelik ve Kürtaj: Kahire’de Bir Çerkes Kızın
Hikayesi”, Tarih ve Toplum, Çev.: Erol Taymaz, Haziran 1990, s. 23-25.
Toledano, Ehud R., Osmanlı Köle Ticareti, 1840-1890, Çev.: Y. H. Erdem, İstanbul 1994.
Toledano, Ehud R., “Where Have All the Egyptian Fallahin Gone to?”, Kolokyum: 19. yy’da Mersin
ve Akdeniz Dünyası, Mersin 2002, s. 21-28.
Turan, Osman, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar Metin, Tercüme ve Araştırmalar,
Ankara 1988.
Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1988.
Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk –İslam Medeniyeti, İstanbul 1997.
Turan, Şerafettin, Türkiye-İtalya İlişkileri, I, Ankara 2000.
Wensinck, Arent Jan, “Memlûk”, İA, VII, İstanbul 1993, s. 688-689.
Wittek, Paul, Menteşe Beyliği, Çev.: O. Ş. Gökyay, Ankara 1993.
Uluçay, M Çağatay, “2. Bayezid’in Âilesi” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi,
X/14, İstanbul 1959, s. 105-124.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, “13. ve 14. Asırlarda Anadolu’da Ticaret”, Ülkü Mecmuası, I/4, 1933, s. 287-
291.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, I, Ankara 1982.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara 1988.
Yağcı, Zübeyde G., “İstanbul Gümrük Defterine Göre Karadeniz Köle Ticareti (1606- 1607)”,
History Studies, III/2, 2011, s. 371-384.
Yağcı, Zübeyde G., “H. 1015/1016 (M. 1606/1607) Tarihli İstanbul Gümrük Defteri”, History
Studies, V/2, 2013, s. 507-536.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com